Εθνική Οικονομική Στρατηγική: Από τη Θεωρία στην Πράξη

Είναι πασιφανές ότι η Εθνική Οικονομία και η καλή ποιότητας ζωής των πολιτών οποιασδήποτε χώρας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για διαχρονική βιωσιμότητα, δύναμη σε θέματα διαπραγματεύσεων, και ισχύ στο παγκόσμιο στερέωμα είτε σε πολιτικό είτε σε οικονομικό-εμπορικό επίπεδο. Εμείς ως μικρή χώρα έπρεπε την Εθνική Οικονομία να τη διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού γιατί είναι το μόνο διαπραγματευτικό χαρτί που έχουμε για να μπορέσουμε να διεκδικήσουμε κάτι καλύτερο από το σχέδιο Ανάν.

 Ως παράδειγμα ας πάρουμε την Κίνα όπου έχει αναδειχθεί σε έναν παγκόσμιο οικονομικό γίγαντα και αυτή τη στιγμή βρίσκετε στην 3^η θέση παγκόσμια πίσω από τις ΗΠΑ και Ιαπωνία  Για να φτάσει η Κίνα από τη θεωρία στην πράξη έχει καταφέρει πολλά. Ως χώρα με μοντέλο παρόμοιο του πρώην ανατολικού μπλοκ χειρίστηκε πολύ έξυπνα τις μεταρρυθμίσεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο και δεν έπεσε στην παγίδα της πρώην ΕΣΣΔ. Δηλαδή φιλελευθεροποίησε την οικονομία σε μεγάλο βαθμό και κράτησε το πολιτικό σύστημα. Δεν θα αργήσει να έρθει και η στιγμή στην Κίνα που θα ξυπνήσει ο πολίτης και θα ζητήσει τα δικαιώματα του. Πολύ πρόσφατα σε εργοστάσιο της Honda είχαν απεργήσει οι υπάλληλοι ζητώντας αυξήσεις πέραν του 30% όπου και τις πήραν. Εξού και το σλόγκαν «Φωνή Λαού, Φωνή Θεού». Από την δική μας πλευρά μπορούσαμε να αντιγράψουμε τη στρατηγική του Λουξεμβούργου όπου έχει τον μισό μας πληθυσμό όμως έχει μια πολύ ισχυρή οικονομία η οποία βασίζεται σε πυλώνες ίδιους με εμάς όπως ισχυρό τραπεζικό σύστημα και υγιές δημόσια οικονομικά. Δυστυχώς εμείς ενώ εντοπίσαμε όλοι μας τα δημοσιονομικά προβλήματα βλέπουμε να παραμένουν άλυτα και χρονοβόρα. Άρα η Θεωρία από την Πράξη είναι μια τεράστια διαδρομή.

Αρκετά κράτη και εταιρείες κολοσσοί κόλλησαν στην μέση της πορείας υλοποίησης με τραγικά αποτελέσματα για την οικονομία, βιωσιμότητα των και ανταγωνιστικότητας. Χώρες με τεράστια Ιστορία υποφέρουν σε θέματα οικονομίας όπως Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισλανδία και Ουγγαρία. Εταιρείες κολοσσοί εξαφανίστηκαν από τον παγκόσμιο οικονομικό-εμπορικό χάρτη όπως Enron, WorldCom, Lehman Brothers, Ascom Hasler, και Parmalat.

Έχουν διατυπωθεί πολύ καλές ιδέες από αρκετούς γνώστες και έγκριτους επιστήμονες σε θέματα οικονομίας. Διερωτήθηκε κανείς γιατί δεν μπορούν να υλοποιηθούν? Ο απλός πολίτης σίγουρα θα διερωτάται, αφού έχουμε τόσο καλούς επιστήμονες γιατί δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα? Το συμπέρασμα για να μην μπορεί να υλοποιηθεί μια καλή ιδέα, συνεπάγεται ότι δεν υπάρχουν ικανοί στρατηγικοί μάνατζερ ώστε να χαράξουν το επιχειρησιακό σχέδιο, να εκπαιδεύσουν τους υφισταμένους των, να επιλέξουν τα μέσα εκτέλεσης όπως κεφάλαια, ανθρώπους και μηχανήματα (Money, Man, Machinery), να εμπεδώσουν την στρατηγική αλλαγής (change management), να χαράξουν συστήματα διεύθυνσης απόδοσης (performance management systems), και να  εμπεδώσουν την κατάλληλη κουλτούρα (culture of change).

Το επιχειρησιακό πλάνο δεν είναι απλό αλλά χρειάζεται η συνένωση του πάζλ σε λογιστικό/οικονομικό, στρατηγικό μάρκετινγκ, και στρατηγική επέκτασης σε επίπεδο εταιρικό/κρατικό. Η στρατηγική έχει όνομα συγκεκριμένο γιατί ανάλογα με την επιλογή στρατηγικής έχει και διαφορετική στρατηγική μάρκετινγκ όπως στρατηγική διαφοροποίησης (differentiation), στρατηγική στοχευόμενη (Focus), ή στρατηγική ανάπτυξης (Product Development). Η στρατηγική χωρίζεται σε τρία αλληλένδετα επίπεδα όπως εταιρική (corporate), επιχειρησιακή (business),  και τμηματική (functional). Στην χώρα μας ακούμε αρκετά άτομα να αναφέρουν το θέμα της στρατηγικής με γενικολογίες. Αυτό δεν υποδηλεί τίποτε παρά μόνο καινές λέξεις γιατί όπως έχω αναφέρει πιο πάνω η στρατηγική έχει συγκεκριμένο όνομα και ανάλογα με την κατάλληλη επιλογή θα χαραχτεί και το ανάλογο πλάνο εκτέλεσης.

Οι στρατηγικοί Μάνατζερ είναι άτομα με πολλαπλές και πολυεπίπεδες γνώσεις με κύρια δυνατά σημεία τις γνώσεις σε θέματα μάνατζμεντ, στρατηγικής και λογιστικής/οικονομικής διεύθυνσης. Τα πιο πάνω προσόντα τα αποκτούν άτομα τα οποία είναι κάτοχοι επαγγελματικών μεταπτυχιακών (MBA) και διδακτορικών (DBA) στην διοίκηση επιχειρήσεων. Τα συγκεκριμένα προγράμματα συνδυάζουν την ακαδημαϊκή γνώση με πραγματικά case studies από τον κόσμο των επιχειρήσεων. Οι πρώτοι διδάξαντες αμερικάνοι είχαν εισάγει τα εν λόγω μεταπτυχιακά/διδακτορικά προ πολλών δεκαετιών. Τα συγκεκριμένα πτυχία προετοιμάζουν τους μελλοντικούς ηγέτες σε θέματα οικονομίας και διοίκησης. Αν το υφιστάμενο ακαδημαϊκό σύστημα δεν συντρέχει και αναπροσαρμόζεται με τις ανάγκες της πραγματικής  οικονομίας τότε απέτυχε. Συνεπώς τα ακαδημαϊκά προγράμματα πρέπει να αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τις εξελίξεις και αλλαγές στο παγκόσμιο στερέωμα. Στην χώρα μας κανένα πανεπιστημιακό ίδρυμα δεν έχει εισάγει το DBA το οποίο είναι το κορυφαίο διδακτορικό σε επαγγελματικό επίπεδο σπουδών. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το DBA είναι εντελώς διαφορετικό από τα κλασσικά διδακτορικά (PhD).

Απλώς να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα, ο Τζέιμι Ντάιμον ελληνικής καταγωγής ο οποίος βρίσκεται στο τιμόνι της πιο επιτυχημένης τράπεζας JP Morgan Chase είναι απόφοιτος του Χάρβαρντ (MBA) και πτυχιούχος ψυχολογίας και οικονομικών του Tufts. To Χάρβαρντ κατατάσσεται δεύτερο παγκόσμια ως σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων σύμφωνα με τους Financial Times. Ο κυπριακής καταγωγής Κωνσταντίνος Μαρκίδης είναι κάτοχος διδακτορικού του Χάρβαρντ (DBA) και συγκαταλέγεται στους πέντε καλύτερους Μάνατζμεντ Γκουρού στον κόσμο και ανάμεσα στους καλύτερους 50 Thinkers. Ο νυν πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Αμερικής (Federal Reserve) Ben Bernanke είναι κάτοχος διδακτορικού  στα οικονομικά του MIT και ήταν για πολλά χρόνια σύμβουλος του κράτους του Ισραήλ σε θέματα οικονομικής πολιτικής. Εδώ ανάγεται και το θέμα για το πώς ένα κράτος στρατεύει τους καλύτερους επιστήμονες. 

Δυστυχώς στην χώρα μας δεν έχουν εισαχθεί τέτοια προγράμματα σπουδών σε επίπεδο διδακτορικού. Συνεπώς πως θα έχουμε τους μέλλοντες τιμονιέρηδες της οικονομίας του τόπου είτε σε δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα? Οι άγγλοι είχαν αντιγράψει τα προγράμματα του MIT της Αμερικής από το 1967 το οποίο συγκαταλέγεται στις κορυφαίες σχολές Διοίκησης στον κόσμο και ίδρυσαν τα δικά τους Business Schools (LSE και LBS). Οι κινέζοι έχουν το δικό τους business school (Hong Kong UST Business School) το οποίο σύμφωνα με τους Financial Times (Global MBA Rankings 2010) βρίσκετε στην ένατη θέση παγκόσμια.

Συνεπώς διαφαίνεται ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο στον παγκόσμιο χάρτη. Τα κράτη τα οποία επιβιώνουν είναι αυτά τα οποία προδιαγράφουν το μέλλον τους. Είναι κράτη τα οποία επενδύουν στην παραγωγή νέας γνώσης, καινοτομία και έρευνα. Είναι κράτη τα οποία βάζουν ψηλά τον πήχη και παρέχουν όλα τα εφόδια στους ανθρώπους των οι οποίοι έχουν τα φόντα να διαπρέψουν. Αν ένα κράτος δεν παράγει τους μελλοντικούς ηγέτες του τότε η αποτυχία είναι προδιαγραφόμενη. Θέτω τα πιο κάτω κριτικά ερωτήματα προς πάντες οι οποίοι βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων: το παρόν σύστημα ανάγει την αξιοκρατία? Το παρόν σύστημα παράγει τους μέλλοντες ηγέτες σε θέματα οικονομίας και διοίκησης? Το παρόν σύστημα παιδείας συντρέχει και συμπλέει με τις ανάγκες της σύγχρονης οικονομίας? Προσωπική μου άποψη είναι ότι χρειάζεται να γίνουν πολλά και ο δρόμος είναι πολύ μακρύς ώστε να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Όπως μια ποδοσφαιρική ομάδα δημιουργεί ακαδημίες για να εκκολάψει τους μέλλοντες αστέρες της έτσι και τα κράτη πρέπει να δημιουργούν τις βάσεις και την υποδομή ώστε να εκκολάψουν τους μέλλοντες ηγέτες σε θέματα οικονομίας και διοίκησης οι οποίες πρέπει να συντρέχουν με τον πραγματικό κόσμο των επιχειρήσεων και της οικονομίας και όχι σε μια εικονική πραγματικότητα.