Αφορμή της συγγραφής αυτού του άρθρου είναι να καταδείξει ότι το συνταξιοδοτικό πρόβλημα είναι συνυφασμένο και πλήρως αλληλένδετο με το δημογραφικό πρόβλημα. Και τα δύο πιο πάνω αλληλένδετα προβλήματα τα οποία παρουσιάζει η χώρα μας επηρεάζουν και θα επηρεάζουν για αρκετά χρόνια την οικονομία του τόπου, και κατ’ επέκταση την κοινωνία των πολιτών αυτής της χώρας. Δεν είναι απλά προβλήματα και ούτε λύνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά είναι πολυεπίπεδα/πολυσύνθετα προβλήματα τα οποία πρέπει να ακολουθηθεί εθνική στρατηγική με την εμπλοκή τουλάχιστον των μεγάλων κομμάτων και άλλων φορέων. Για το συνταξιοδοτικό θέμα έχουν αρθρογραφήσει έγκριτοι επιστήμονες, οι κυβερνώντες έχουν φέρει αναλογιστές, και έχουν πραγματοποιηθεί συσκέψεις επί συσκέψεων μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων όπως υπουργείων και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Οι αναλογιστές θα ασχοληθούν με το θέμα των αριθμών και θα δώσουν κάποια σενάρια ως προς την μείωση του ρίσκου για πιθανή κατάρρευση του ταμείου των κοινωνικών ασφαλίσεων. Όμως ένα πρόβλημα πάντα έχει αρκετές οπτικές γωνίες και η σοφότερη λύση δεν είναι μόνο η αριθμητική πράξη, αλλά ένας συγκερασμός ενεργειών.
Το πρόβλημα δεν είναι τόσο απλό όπως φαίνεται γιατί η διόγκωση του συνταξιοδοτικού προβλήματος προέρχεται από την γήρανση του πληθυσμού. Οι τελευταίες στατιστικές καταγράφουν ποσοστό μόνο 1,44 παιδιά κατά μέσον όρο κατά ζευγάρι. Αυτό υποδηλεί ότι οι ισορροπίες είναι πολύ ρευστές και βαρύνουν προς την κατεύθυνση της γήρανσης του πληθυσμού μας. Με απλά λόγια ο πληθυσμός μας θα μεγαλώνει με δείκτη την ηλικία όπου και συνεπάγεται ότι αυτοί οι οποίοι θα παίρνουν συντάξεις θα αυξάνονται κάθε χρόνο και αυτοί οι οποίοι θα παράγουν θα μειώνονται σε σχέση με τους συνταξιούχους. Ας μην ξεχνάμε και τον παράγοντα ανεργία όπου είναι πολύ σημαντικός και ανασταλτικός για την βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού προβλήματος.
Η γήρανση του πληθυσμού θα οδηγεί συνεχώς τους κατά καιρούς κυβερνώντες στην αύξηση του ορίου σύνταξης από τα 63χρ. στα 65χρ., από τα 65χρ. στα 67χρ. και πάει λέγοντας. Αυτή η μεθοδολογία είναι καθαρά λογιστική/μαθηματική πράξη όπου μπορεί να συγκριθεί με κάποια οικονομική υποχρέωση ενός οργανισμού όπου την μεταβάλλει στο μέλλον. Έτσι και το κράτος για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στο θέμα της καταβολής των συντάξεων τις μεταβάλλει στο μέλλον. Αυτό δημιουργεί τεράστια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Γιατί ένα άτομο το οποίο θα αφυπηρετούσε/συνταξιοδοτείτο π.χ. στα 63χρ. και μεταφέρεται η αφυπηρέτηση/συνταξιοδότηση στα 65χρ. συνεπάγεται ότι ένας νέος θα μείνει άνεργος για ακόμα δύο χρόνια. Και το ερώτημα είναι ότι ο 65άρης είναι περισσότερο παραγωγικός από τον νέο ο οποίος θα ξεκινήσει με όνειρα και ενθουσιασμό την επαγγελματική του σταδιοδρομία? Το σύστημα παράγει νέες καινοτομίες ώστε να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας? Γιατί αν δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας ένας νέος για να εργαστεί πρέπει κάποιος να αφυπηρετήσει/συνταξιοδοτηθεί. Το ποσοστό για έρευνα και ανάπτυξη σε σύγκριση με το ΑΕΠ είναι μόνο 0,5%. Αυτό καταδεικνύει ένα πολύ αρνητικό γεγονός όπου η μη παραγωγή νέων θέσεων εργασίας επηρεάζει το συνταξιοδοτικό σύστημα και ταυτόχρονα όλο το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα.
Το δημογραφικό πρόβλημα έχει την ίδια βαρύτητα και σύνδεση με το συνταξιοδοτικό πρόβλημα. Η υπογεννητικότητα οδηγεί τον πληθυσμό σε μαρασμό. Είναι εδώ η πηγή του προβλήματος το οποίο πρέπει να καταπολεμηθεί στην ρίζα του. Χρειάζεται μέσα από εμπεριστατωμένη μελέτη να χαραχτεί μακροχρόνια στρατηγική όπου θα λύσει και ριζικά το πρόβλημα. Διαφορετικά αν δεν υπάρξει προληπτική στρατηγική δεν θα έχουμε μέλλον και θα βρεθούμε σε κάποια στιγμή προ του φάσματος της οικονομικής καταστροφής με την κατάρρευση του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι συνεχείς αυξήσεις στα ποσοστά εισφοράς για την σωτηρία του ΤΚΑ, μου θυμίζει τον «ασθενή στον αναπνευστήρα».
Ο μέσος νέος πτυχιούχος ο οποίος αν εργοδοτηθεί στα 23 με 25 του χρόνια με μισθό 1,000 ως 1,200 ευρώ, μέχρι να καταξιωθεί επαγγελματικά θα γίνει 30 χρονών. Αν στα 30του παντρευτεί και κάνει οικογένεια θα είναι καταχρεωμένος με αγορά ή κτίσιμο κατοικίας/διαμερίσματος κατά μέσον όρο 100,000 ως 150,000 ευρώ, και θα πληρώνει χρέη για όλη του την ζωή. Συνάμα με το ψηλό κόστος ζωής στην χώρα μας το μόνο που αποφασίζει είναι να κάνει ένα παιδί. Αυτός είναι ο μέσος κύπριος πολίτης. Αν το κράτος/πολιτεία δεν του παρέχει τα εφόδια για έναν υποφερτό επίπεδο ζωής, η κατάσταση αυτή θα διαιωνίζεται, το πρόβλημα θα μεγαλώνει και κάθε 5 χρόνια θα ακούμε ότι ήρθαν αναλογιστές.
Για να λυθούν τα πιο πάνω προβλήματα τα οποία είναι «ωρολογιακή βόμβα» στα θεμέλια της οικονομίας και της κοινωνίας χρειάζεται η σύσταση ομάδας κρούσης από ευρύ φάσμα επιστημόνων. Οι σύγχρονοι οργανισμοί για θέματα πολυσύνθετα/πολυεπίπεδα έχουν οργανώσει πολυθεματικές ομάδες (cross functional teams) για να μπορέσουν να είναι ευέλικτες και να προσεγγίσουν τα προβλήματα από όλες τις πλευρές. Είναι εδώ που χρειάζεται αποφασιστικότητα και δραστική προσέγγιση και επίλυση των χρόνιων προβλημάτων. Θα αναφέρω μια χαρακτηριστική φράση από μια ομιλία ενός από τους κορυφαίους Μάνατζμεντ Γκουρού στον κόσμο, του Michael Porter, “Γιατί έξυπνοι Μάνατζερ, επιλέγουν λάθος στρατηγικές – Why do good managers set bad strategies”. Ο Porter δήλωσε ότι μετά από 25 ως 30 χρόνια έρευνας στον τομέα του Μάνατζμεντ κατέληξε ότι η πλειονότητα των στρατηγικών λαθών διαπράττονται μέσα από τους οργανισμούς. Καταλήγοντας θέλω να καταδείξω ότι πρέπει να λειτουργήσουμε με σύγχρονες αντιλήψεις σε θέμα μάνατζμεντ γιατί στο τέλος της ημέρας αν δεν υπάρξει αποτελεσματικό μάνατζμεντ τότε κάθε ενέργεια είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου