Οι Πληγές της Κυπριακής Οικονομίας

Η Εθνική Οικονομία δεν ανήκει σε κανένα πολιτικό κόμμα ή ομάδα ανθρώπων. Η Εθνική Οικονομία ανήκει στην κοινωνία των πολιτών και αυτών οι οποίοι την υπηρετούν. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού οφείλουν να την διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού γιατί στην σημερινή πραγματικότητα αν δεν καταφέρουμε να τροχιοδρομήσουμε μια σταθερή οικονομία γιατί έχουμε όλα τα εχέγγυα, τότε είμαστε πραγματικά αυτόχειρες. Τελευταία μας προέκυψαν και τα κοιτάσματα πετρελαίου ως σαν να κερδίσαμε το Τζακ-Ποτ. Τα τραγικά παραδείγματα της Ελλάδας, Ιρλανδίας και Ισλανδίας πρέπει να μας διδάξουν πολλά.

Πραγματικά μένουμε άφωνοι όταν ακούμε από τους κυβερνώντες ότι θα κάνουν σύσκεψη με τον τάδε επιστήμονα ή με την τάδε ομάδα επιστημόνων εν έτη 2011. Λες και τώρα θα ανακαλύψουν τον τροχό. Είναι προς τιμή του ΚΕΒΕ και της ομάδας επιστημόνων και διοικητικών λειτουργών όπου όργωσαν τον τελευταίο καιρό όλες τις πόλεις προς ενημέρωση των πάντων, πολιτών, επιχειρηματιών και άλλων ομάδων στο φλέγον θέμα της οικονομίας. Τα στοιχεία τα οποία παρουσιάστηκαν κατέδειξαν για μια ακόμα φορά τα πολύ σοβαρά διαχρονικά προβλήματα της οικονομίας μας. Ακόμα σημαντικό σημείο είναι ότι η πηγή των στοιχείων ήταν το Υπουργείο Οικονομικών. Τα προβλήματα είναι εκεί και τα γνωρίζουν όλοι. Ας παραθέσουμε για μια ακόμα φορά μερικά: (1) Δημοσιονομικό έλλειμμα, (2) Δημόσιο χρέος, (3) Υπολειτουργικότητα κρατικής μηχανής, (4) Μη συνεισφορά των δημόσιων υπαλλήλων σε θέματα σύνταξης, (5) Ηγεμονικά εφάπαξ δημόσιων υπαλλήλων, (6) Κίνδυνος κατάρρευσης του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων υπό το παρόν σύστημα λειτουργίας, (7) Ανεργία, (8) Ψηλό κόστος δανεισμού, (9) Τον υπέρ-δανεισμό των επιχειρήσεων και νοικοκυριών και άλλα.  

Μπορεί τα πιο πάνω προβλήματα να ακούονται τρανταχτά και δυσεπίλυτα. Ακούμε συχνά από κάποιους ότι δυστυχώς η οικονομία μας εξαρτάται από εξωγενής παράγοντες λες και θέλουν να βγάλουν την ουρά τους έξω από κάθε πρόβλημα. Απλό παράδειγμα ήταν η επιβολή φπα στα τρόφιμα και φάρμακα με το επιχείρημα ότι μας το επιβάλλει η Ε.Ε. Μετά μάθαμε και είναι προς τιμή των ΜΜΕ  ότι δεν είχε υποβληθεί αίτημα για παράταση. Το θέατρο του παραλόγου ήταν να αλληλοκατηγορούνται τα κόμματα ότι την ευθύνη την φέρει το τάδε κόμμα γιατί όταν κυβερνούσε δεν το έπραξε και πάει λέγοντας.

Τα πιο πάνω προβλήματα με σωστή διαχρονική στρατηγική μπορούν να λυθούν και να καταστήσουν την χώρα μας ως χώρα μοντέλο σε θέμα οικονομίας. Ο καθρέπτης της οικονομίας δεν είναι μόνο οι αριθμοί οι οποίοι δυστυχώς λένε την αλήθεια, αλλά και το επίπεδο ζωής των πολιτών μας. Πως μπορεί σήμερα να αντικρύσει ένας πολιτικός τους συνταξιούχους μας που ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας και τους νέους επιστήμονες μας που ζουν στην εποχή των 800 ευρώ και της ανεργίας?

Δεν υπάρχει πρόβλημα που όταν υπάρχει θέληση να μην μπορεί να λυθεί ή να μετριαστεί, φτάνει να υπάρχει όραμα, στρατηγική, και επαρκεί άτομα προς την εκτέλεση και επίβλεψη της χάραξης στρατηγικής μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες. Γιατί δυστυχώς τα άλυτα προβλήματα έμειναν και έγιναν γάγγραινα γιατί κανένα κόμμα δεν τολμά να τα διορθώσει φοβούμενο το πολιτικό κόστος. Φτάσαμε σε κομβικό σημείο γιατί σχεδόν κάθε χρόνο έχουμε εκλογές, όπως κοινοτικές, δημοτικές, βουλευτικές και τέλος προεδρικές. Με αυτή τη φιλοσοφία δυστυχώς θα έρθει η ώρα με μαθηματική ακρίβεια που θα αναφωνήσουμε την φράση «δυστυχώς πτωχεύσαμε».

Το δημοσιονομικό έλλειμμα, το δημόσιο χρέος και η ανεργία μπορούν να μειωθούν με ένα καλό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2,5 – 3,5%. Είναι εύκολο να το λέμε στα χαρτιά, όμως ο σωστός προγραμματισμός περνά διαμέσου της οργάνωσης και εκτέλεσης στρατηγικής. Απλό παράδειγμα όπου εδώ και 15 χρόνια δεν αναπλάθεται το παραλιακό μέτωπο της Λάρνακας όπου θα περιλαμβάνει και το Λιμάνι και τη Μαρίνα. Το κράτος με την μέθοδο του BOT δεν θα πληρώσει ούτε σεντ. Η ίδια μέθοδος εφαρμόστηκε με το καινούργιο αεροδρόμιο Λάρνακας. Αυτό είναι έργο διαχρονικό και έπρεπε να τοποθετείτο ιεραρχικά ως προτεραιότητα  στα πλάνα έκαστου κυβερνώντα. Θα δημιουργούντο εκατοντάδες θέσεις εργασίας, θα παράγετο χρήμα και συνεπώς εισόδημα για το κράτος, θα πληρώνετο φόρος εισοδήματος από τις εταιρείες και υπαλλήλους και ακόμα θα πληρώνονταν κοινωνικές ασφαλίσεις στο σχετικό ταμείο σε διαχρονική βάση.

Η ανεργία των νέων επιστημόνων θα μπορούσε να καταπολεμηθεί με την σύσταση ερευνητικών κέντρων σε πολυεπίπεδη βάση όπου θα περιλαμβάνει ευρύ φάσμα επιστημονικών τομέων. Όμως είμαστε καταδικασμένοι σε αποτυχία αν αναλογιστούμε ότι το ποσοστό επένδυσης σε καινοτομία και νέες τεχνολογίες είναι περίπου στο 0.50% σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. που επενδύουν σε σύγκριση με το ΑΕΠ 3,50%. Και το τραγελαφικό είναι ότι το 85% των προγραμμάτων καινοτομίας επιχορηγείτε από την Ε.Ε.

Η μη συνεισφορά των δημόσιων υπαλλήλων στις συντάξεις των και στις κοινωνικές ασφαλίσεις μπορεί να τροχιοδρομηθει σταδιακά χωρίς να επηρεαστεί το βιοτικό επίπεδο κανενός. Δεν είναι δυνατό το 50% του εργατικού πληθυσμού να επιχορηγεί το άλλο 50%. Με μαθηματική φόρμουλα  το ταμείο θα καταρρεύσει γιατί στον κόσμο της οικονομίας δεν είναι όλα ρόδινα, υπάρχουν και οι κρίσεις, υπάρχουν και οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης, υπάρχουν και οι πιέσεις από τους πιστωτές/επενδυτές. Δημιουργήθηκε η κρατική μηχανή από το 1960, δηλαδή πριν 50 χρόνια και εμείς δυστυχώς μείναμε προσκολλημένοι στο μοντέλο του παρελθόντος. Δεν αναπτύχθηκε η κρατική μηχανή στην νέα τάξη πραγμάτων. Δηλαδή πλήρης μηχανογράφηση, προσλήψεις ευέλικτης μορφής εργασίας όπως 5ετή συμβόλαια, και εφαρμογή εναλλαξημότητας.

Αφήνω τελευταίο το στραγγαλιστικό δυστυχώς κόστος δανεισμού όπου είμαστε κατά 2-2,5% πιο ψηλά από τον δείκτη της Ε.Ε. Το πρόβλημα έχει πολλές οπτικές γωνίες γι’ αυτό χρειάζεται η συμβολή όλων και μάλιστα χρειάζεται βούληση και άμεσα. Την λύση του συγκεκριμένου προβλήματος την έδωσε ο πρώην πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου επί διακυβέρνησης του με την μείωση των επιτοκίων των καταθέσεων όπου αυτόματα είχαν μειωθεί και τα επιτόκια δανεισμού. Συνεπώς οι Τράπεζες, τα ΣΠΙ, ο υπουργός Οικονομικών, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, και η διοίκηση της Κεντρικής Συνεργατικής Τράπεζας πρέπει να βρουν άμεσα λύση πριν να είναι αργά. Στο κόσμο της οικονομίας το πιο σημαντικό δεν είναι το ποσοστό του τόκου εισπρακτέου αλλά το δανειστικό επιτόκιο. Αν το δανειστικό επιτόκιο είναι ψηλό τότε θα καταστεί η οικονομία μας ως μη ανταγωνιστική λόγο δανεισμού σε σύγκριση με άλλες οικονομίες. Συνεπώς ή άμαξα όταν εκτροχιαστεί θα πάρει και τον αμαξηλάτη μαζί της. 

Καταλήγω με το συμπέρασμα ότι οι λύσεις υπάρχουν και δεν χρειάζεται να είσαι αυθεντία στον τομέα της οικονομίας για να μπορείς να αντιμετωπίσεις τα προβλήματα τα οποία ουδέποτε θα τελειώσουν. Ο σωστός Μάνατζερ είναι αυτός ο οποίος μπορεί να ενεργεί έγκαιρα, να έχει όραμα, να έχει συγκεκριμένη στρατηγική, να έχει κριτική σκέψη και να βάζει πάνω από όλα το καλό της χώρας του και των πολιτών της. Συνεπώς το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προδιαγράφουν.