Οι Βασικοί Παίχτες της Οικονομίας

Ο απλός πολίτης βομβαρδίζεται με λέξεις όπως Οικονομική Κρίση, Κρίση Χρέους, Δημοσιονομικό Έλλειμμα, Ανισοσκελές Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, Μείωση Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος (ΑΕΠ) και άλλες οικονομικές έννοιες που ίσως για πρώτη φορά να τις άκουσε στην ζωή του. Σίγουρα όσοι δεν έχουν ακαδημαϊκή κατάρτιση στο αντικείμενο των οικονομικών ή λογιστικής να φαντάζουν ως παράξενες έννοιες και δυσκολονόητες. Οι πιο πάνω έννοιες/ορολογίες είναι αποτέλεσμα πράξεων των βασικών «Παιχτών» της Οικονομίας.

Οι βασικοί «Παίχτες» της Οικονομίας είναι η Κυβέρνηση, η Κεντρική Τράπεζα, τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα και οι Επιχειρηματίες. Αυτή είναι η Ιεραρχία σε κάθετη μορφή. Ο κάθε «Παίχτης» έχει να επιτελέσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον τομέα Οικονομία και αν υπάρξει αδύνατος κρίκος στην λειτουργία της ιεραρχία τότε πιθανών να αποτελέσει και αιτία Οικονομικής Κρίσης. Συνεπώς ο ρόλος της Κυβέρνησης είναι να θεσμοθετεί με Πολιτική και Κανόνες ώστε το τραπεζικό σύστημα να λειτουργεί με διαφάνεια και  να υπηρετεί τον πολίτη. Ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας είναι να επιβλέπει ώστε να εφαρμόζονται οι Θεσμοί, Πολιτική και Κανόνες που πρέπει να διέπει ένα υγιές Τραπεζικό Σύστημα. Τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα πρέπει αυστηρώς να εφαρμόζουν τους Θεσμούς, Κανόνες και Πολιτική και περαιτέρω διαμέσου του Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης να υπηρετούν τα συμφέροντα των Μετόχων των, όμως και την Κοινωνία των Πολιτών. Οι επιχειρηματίες πρέπει να τηρούν πιστά τους όρους δανειοδοτήσεων των ώστε να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεων των.

Οι Οικονομικές κρίσεις έρχονται στην επιφάνεια για πολλούς λόγους όπως: αδυναμία Κυβερνώντων και Εποπτικών Αρχών να θεσμοθετήσουν Κανόνες και Πολιτική με αποτελεσματικότητα, αδυναμία της Κεντρικής Τράπεζας να ελέγξει και επιβάλει τους θεσμοθετημένους Κανόνες και Πολιτική, εκμετάλλευση των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων αδυναμιών τους Συστήματος σε θέματα Κανόνων και Πολιτικής, και αδυναμία Επιχειρηματιών να τηρήσουν τους όρους δανεισμού.

Οι πιο πάνω ενέργειες και γεγονότα είναι πιθανές αιτίες για οικονομικές κρίσεις. Συνεπώς όταν ένας από τους βασικούς «Παίχτες» είναι αδύνατος κρίκος τότε μπορεί να συμπαρασύρει ένα ολόκληρο οικονομικό οικοδόμημα το οποίο κτίστηκε μέσα από δεκαετίες. Απλώς να αναφέρουμε ένα παράδειγμα για τον κάθε «Παίχτη»: Κυβέρνηση – αδυναμία στον εκσυγχρονισμό των Θεσμών, Κανόνων και Πολιτικής. Το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου το οποίο στιγμάτισε την κοινωνία των πολιτών με αποτέλεσμα την απώλεια ενός τεράστιου ποσού, ακούστηκαν απώλειες μερικών δισεκατομμυρίων λιρών γιατί κάποιοι επιτήδειοι εκμεταλλεύτηκαν την «τρύπα» του συστήματος. Κεντρική Τράπεζα – αποτυχία στην επίβλεψη της λειτουργίας των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων. Αν υπήρχε αποτελεσματική επίβλεψη δεν θα υπήρχε τόσο σοβαρό πρόβλημα με συνεχείς υποβαθμίσεις.  Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα – αμφίβολες επενδύσεις χωρίς τεκμηριωμένες μελέτες οδηγούν σε απώλεια κεφαλαίων και οδηγούν τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα σε ανεπάρκεια ρευστότητας. Αποτέλεσμα της απώλεια είναι να μετακιλυστεί το κόστος στους επιχειρηματίες με συνέπεια να μειώνεται η ανταγωνιστικότητα των, λόγω αυξημένου κόστους δανεισμού. Παράδειγμα οι επενδύσεις σε Ελληνικά Ομόλογα όπου η Ελληνική Οικονομία δεν ήταν το Ευρωπαϊκό θαύμα για να επενδυθούν τόσα δισεκατομμύρια ευρώ. Επιχειρηματίες – στην χώρα μας παρεξηγήθηκε η λέξη «επιχειρηματίας». Όποιος είχε ένα χωράφι έκανε και τον «developer», έκτιζε μια πολυκατοικία όπου νόμιζε ότι θα έβγαζε στου «χαμού τον κόσμο» μισό εκατομμύριο ευρώ κέρδος. Δανειζόταν 1 εκατομμύριο ως κόστος του κτηρίου και στο τέλος όλοι έμειναν καταχρεωμένοι με τραγικές συνέπειες. Ο Επιχειρηματίας, το «Ε» με κεφαλαίο, θα κάνει έρευνα αγοράς για το προϊόν, θα υπολογίσει το κόστος κεφαλαίου/δανεισμού και θα υπολογίσει το ρίσκο σε πιθανή περίπτωση αποτυχίας να μην φέρει την εταιρεία του στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης. Ευθύνη φέρουν και οι τραπεζίτες γιατί δάνειζαν απλόχερα χωρίς να έχουν μελέτες από τους πελάτες των για την βιωσιμότητα των έργων. Η Γαλλική Τράπεζα Societe Generale το 2004 είχε χαρακτηρίσει την Κυπριακή Αγορά ως ρίσκο μεγάλου μεγέθους σε θέματα χρηματοδότησης στον τομέα των ακινήτων. Διερωτόμαστε πως χάθηκε το ρευστό/χρήμα από την αγορά. Η απάντηση είναι ότι επενδύθηκαν δισεκατομμύρια, σε χιλιάδες κτίρια τα οποία είναι κενά, και είτε είναι προς πώληση ή ενοικίαση χωρίς να προσδίδουν καμία αξία (non value activities). Στην γλώσσα του Μάνατζμεντ ο έξυπνος Μάνατζερ μελετά τις παγκόσμιες τάσεις και το συνεχές μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Το ίδιο πάθημα έπαθε και η Ισπανία πριν από εμάς. Εμείς όμως που ήμασταν? Ζούσαμε στον Κόσμο μας νομιζόμενοι ότι όλοι θα γίνουμε πολυεκατομμυριούχοι. Τα λάθη όμως πληρώνονται ακριβά. 

Το Κεφάλαιο Οικονομία είναι τεράστιο και δεν μπορεί να ρυθμιστεί χωρίς την συνύπαρξη, συμπόρευση με κοινό όραμα όλων των εμπλεκομένων. Εύκολα μπορεί να αναλογιστεί κανείς το τεράστιο έργο του Υπουργού Οικονομικών, όποια και να είναι η κυβέρνηση. Γι΄αυτό το Υπουργείο Οικονομικών έπρεπε να είχε έναν επιτελείο ως «δεξαμενή σκέψεων» με συμμετοχή κορυφαίων τεχνοκρατών από όλους τους εμπλεκόμενους «Παίχτες» σε θέματα Οικονομίας. Πολύ δύσκολο εγχείρημα όχι όμως ακατόρθωτο αν υπήρχε η κατάλληλη Κουλτούρα. Η Εθνική Οικονομία δεν είναι πολιτική και παιχνίδι στα χέρια των εκάστοτε κυβερνώντων/αντιπολίτευσης αλλά αφορά την Κοινωνία των Πολιτών στο σύνολο της ανεξαρτήτως πολιτικού κόμματος. Θα επαναλάβουμε ακόμα μια φορά ότι στην Επιστήμη του Μάνατζμεντ υπάρχουν όλοι οι μηχανισμοί για πρόληψη φτάνει να υπάρχει Βούληση, Στρατηγική και Αγάπη για τον τόπο. Θα τελειώσω αυτό το άρθρο με την χαρακτηριστική φράση του Μέγα Έλληνα Φιλόσοφου Σωκράτη «Δεν μπορώ να τους διδάξω τίποτα άλλο, παρά να έχουν Κριτική Σκέψη».

 

Κρατική Μηχανή: O Μινώταυρος της Εθνικής Οικονομίας

Είναι πασιφανές ότι η λειτουργία της Δημόσιας Υπηρεσίας έχει πλέον καταντήσει ένα μεγάλο καρκίνωμα για τα Δημόσια Οικονομικά. Έχουν γραφεί αρκετά για την λειτουργία και τα προβλήματα της Δημόσιας Υπηρεσίας. Το πώς έφτασε σε αυτό το τραγικό σημείο να χαρακτηρίζεται ως καρκίνωμα και βόμβα στα Δημόσια Οικονομικά έχουν βάλει το χεράκι τους όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα με τη δημιουργία «πελατειακών σχέσεων» κατάσταση η οποία είναι κοινό μυστικό. Αυτός ο Μινώταυρος είναι έτοιμος να κατασπαράξει και να ισοπεδώσει κάθε οικονομική προοπτική αν δεν παρθούν έγκαιρα μέτρα προς την σωστή κατεύθυνση η οποία θα αμβλύνει το πρόβλημα σε διαχρονική βάση.

Στατιστικές των προηγούμενων ετών οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας κατέδειξαν ότι η Κύπρος έχει έναν από τους πιο ψηλούς συντελεστές μισθοδοσίας σε σύγκριση με τα άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. Συγκεκριμένα το κρατικό μισθολόγιο είναι πέραν του 37% σε σύγκριση με το 24% των άλλων κρατών μελών. Συνεπώς με την χειροτέρευση των δημόσιων οικονομικών κατά το 2011 σημαίνει αυτόματα και αύξηση του ποσοστού σε μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο σημείο. Ας μην ανατρέξουμε στο παρελθόν να αναζητήσουμε τις αιτίες οι οποίες οδήγησαν σε αυτά τα ψηλά ποσοστά, ζούμε σε ένα μικρό κράτος όπου όλοι γνωρίζουμε τον ένοχο αλλά όλοι τον συγκαλύπτουμε. Είναι καιρός για σημαντικές αλλαγές και καινοτομίες αν θέλουμε να είμαστε πραγματικό Ευρωπαϊκό Κράτος με μέλλον.  

Με το παρόν καθεστώς λειτουργίας της κρατικής μηχανής δεν υπάρχει κανένα μέλλον, καθεστώς το οποίο δημιουργεί ένα υδροκέφαλο και ανίκανο κρατικό μηχανισμό. Για να καταλάβει ο απλός πολίτης πως λειτουργεί ένας οργανισμός ορθολογιστικά, χρειάζεται κάποια συστατικά τα οποία αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους  παράγουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Τα συστατικά αυτά είναι το ανθρώπινο δυναμικό (staff), το στυλ (style), οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού (skills), το σύστημα (system), η δομή (structure), και η στρατηγική (strategy). Αν αναλύσουμε το πώς λειτουργεί ο κρατικός τομέας θα διαπιστώσουμε σε ποια τραγική κατάσταση βρίσκεται με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη διασπάθιση δημόσιου χρήματος και περεταίρω να δημιουργείται μεγάλη ταλαιπωρία στον απλό κόσμο σε θέματα άμεσης εξυπηρέτησης.

Η παρούσα λειτουργία και δομή δεν παρέχει κανένα κίνητρο (motivation) στον υπάλληλο για εργασία και αύξηση της παραγωγικότητας του. Απλά να αναφέρουμε το Ιαπωνικό θαύμα στην παγκόσμια οικονομία το οποίο βασίστηκε και πέτυχε με την εισδοχή των προσωπικών κινήτρων στον τομέα εργασίας. Όλες οι παγκόσμιες θεωρίες κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα, ότι για να υπάρχει καλή παραγωγικότητα πρέπει να υπάρχει υποκίνηση του ατόμου η οποία να βασίζεται σε χρηματικά και μη χρηματικά κίνητρα. Στη χώρα μας το εργασιακό περιβάλλον στραγγαλίζει τον υπάλληλο, μία επίσκεψη στο Υπουργείο Υγείας, θα δώσει χωρίς κανέναν ίχνος το στίγμα της αποσύνθεσης – ράφια και στοιβαγμένοι φάκελοι στους διαδρόμους, υπάλληλοι στριμωγμένοι σε πολύ μικρούς χώρους, όπου και να θέλουν να εργαστούν δεν μπορούν. Να αναφέρουμε την γραφειοκρατία σε θέματα κτηματολογίου και πολεοδομίας; Αυτό το καρκίνωμα το οποίο δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε με την πάροδο αρκετών χρόνων με τις ευλογίες όλων των πολιτικών κομμάτων, πρέπει να ξεριζωθεί για το καλό της χώρας μας.

Η λύση είναι μόνο μια, η ιδιωτικοποίηση αρκετών δευτερευουσών υπηρεσιών όπου θα μειωθεί η κρατική μηχανή, θα προσλαμβάνονται οι αξιότεροι, θα γίνει πιο ευέλικτη και αυτόματα θα αυξηθεί η παραγωγικότητα. Η παρούσα λειτουργία της κρατικής μηχανής δεν παρέχει κανένα κίνητρο στον εργαζόμενο εφόσον οι αυξήσεις και προαγωγές είναι δεδομένες ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας. Άνθρωποι οι οποίοι έχουν όρεξη για εργασία, τους σκοτώνει το σύστημα και η παντελώς έλλειψη ορθολογιστικού Μάνατζμεντ.

Η μέγιστη ευθύνη γι΄αυτή την κατάσταση βαρύνει μόνο την Ανώτερη Διεύθυνση και εννοούμε τους εκάστοτε κυβερνώντες και κέντρα λήψης αποφάσεων. Ο κάθε Υπουργός πρέπει να βάλει τάξη στα του Οίκου του με την πλήρη καταγραφή των θέσεων και καθηκόντων εργασίας από τους υφιστάμενους τμηματάρχες. Με την παρούσα κατάσταση δημιουργείται η αμφιβολία αν υπάρχει οργανόγραμμα όπου να περιλαμβάνει όλους τους υπαλλήλους. Συνεπώς αν δεν γνωρίζεις τα του Οίκου σου πως θα Διευθύνεις? Πως θα οργανώσεις στρατηγική ανάπτυξης και εξοικονόμησης στα κόστη? Ο κάθε Υπουργός κρίνεται από το αποτέλεσμα των έργων του και ο πολίτης έχει πλέον κρίση. Το «Θα, Θα, Θα» έχει περάσει ανεπιστρεπτεί. Το παρόν οργανόγραμμα και διοίκηση στα υπουργεία το οποίο ακολουθείτο έχει πτωχεύσει πλήρως. Δεν είναι τυχαίο που φτάσαμε σε τραγικό σημείο όσον αφορά την Εθνική Οικονομία.

Απλώς θα αναφέρω ένα απλό παράδειγμα σε θέμα διοίκησης και ελέγχου. Περιμένουν όλα τα υπουργεία τη Έκθεση  της Γενικού Ελεγκτή μετά από 1 ως 1,5 χρόνο για να μελετήσουν τα πιθανά λάθη, παραλείψεις και παραβιάσεις των νομοθεσιών ώστε να πάρουν διορθωτικά μέτρα. Πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο ανάφεραν ότι δεν υπήρχαν ράμματα για τις χειρουργικές επεμβάσεις των γιατρών στα κρατικά νοσοκομεία. Πραγματικά διερωτόμαστε που έχουμε φτάσει, γιατί αν χαθεί κάποια ζωή από έλλειψη ραμμάτων στις εγχειρίσεις θα γραφτούμε ακόμα μια φορά στο Γκίνες. Τα πιο πάνω συμπτώματα και αιτίες είναι το αποτέλεσμα του είδη πτωχεύσαντος μοντέλο Μάνατζμεντ που ακολουθείται εδώ και δεκαετίες. Συνεπώς θέτω το κριτικό ερώτημα: Πως είναι δυνατό να διοικείται ένα Νοσοκομείο χωρίς την εργοδότηση Εσωτερικού Ελεγκτή όπου θα εντοπίσει το πρόβλημα μέσα από συνεχές ελέγχους και στο κάτω-κάτω δεν θα βγει ούτε στην δημοσιότητα ώστε να γινόμαστε ρεζίλι. Δεύτερο κριτικό ερώτημα: το ορθολογιστικό Μάνατζμεντ είναι ο εντοπισμός από την Γενικό Ελεγκτή μετά από μεγάλο διάστημα?

Στο σύγχρονο Μάνατζμεντ ενεργούμε προληπτικά (proactive) και όχι εκ των υστέρων (reactive). Γι΄ αυτό είμαστε ουραγοί και τρέχουμε πάντα καταϊδρωμένοι να διορθώσουμε τα κακώς έχοντα με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Τα σύγχρονα Νοσοκομεία σε θέματα Διοίκησης (Μάνατζμεντ) έχουν όλες τις απαραίτητες βαθμίδες διευθυντών όπως Διευθυντές Κλινικών, Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού, Οικονομικό Διευθυντή, Logistic Μάνατζερ, Housekeeper, Εσωτερικό Ελεγκτή και Γενικό Διευθυντή. Όταν υπάρχουν τα πιο πάνω άρτια καταρτισμένα άτομα τότε στην καθομιλουμένη μας γλώσσα η Διοίκηση του Νοσοκομείου θα λειτουργεί ως ένα καλοκουρδισμένο ρολόι. Που ήσασταν κύριοι υπουργοί Υγείας τόσα χρόνια? Αυτό το μοντέλο είναι εφαρμόσιμο σε κάθε υπουργείο με μικρές παραλλαγές.

Τελειώνοντας καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο Μινώταυρος πρέπει να αλλάξει μοντέλο Μάνατζμεντ διαφορετικά με μπαλώματα το μόνο που θα καταφέρνουμε είναι να διαιωνίζουμε το πρόβλημα και επίσης να σπέρνουμε και τον διχασμό στους πολίτες της χώρας μας. Αν ανατρέξουμε στην Μυθολογία θα εντοπίσουμε ότι υπάρχει η άποψη ότι ο μύθος της θανάτωσης του Μινώταυρου συμβολίζει την απελευθέρωση των Ελλήνων από την κυριαρχία της Μινωικής Κρήτης. Γι, αυτό έστω και μεταφορικά εμείς λέμε να αλλάξει πρόσωπο και κατεύθυνση ο Μινώταυρος. Πλέον πρέπει να το καταλάβουν όλοι ότι ο Πολίτες δύο ταχυτήτων πρέπει να εκλείψουν. Πετυχαίνοντας αυτό θα υπάρξει μεγάλη συνοχή και συναίνεση μεταξύ των πολιτών της χώρας εκτός αν ορισμένοι επιδιώκουν το αντίθετο γιατί έτσι τους βολεύει.   

Οικονομία και Καινοτομία: Δύο Συγκοινωνούντα Δοχεία

Θα χαρακτήριζα την Καινοτομία ως το οξυγόνο για την εκάστοτε οικονομία και επίσης ως ένα από τους πιο θεμελιώδες παραμέτρους της σύγχρονης οικονομίας. Οικονομία η οποία δεν υποστηρίζεται από στρατηγικό προγραμματισμό σε θέματα Καινοτομίας είναι καταδικασμένη σε μαρασμό με όλες τις αρνητικές συνέπειες για τις κοινωνίες των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο όπου οι αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. διαθέτουν σημαντικά κονδύλια σε Έρευνα & Ανάπτυξη σε σύγκριση ως προς το ΑΕΠ. Στην χώρα μας δεν χρειάζεται να ενδιατρίψουμε και να αναλύσουμε σε βάθος το θέμα αυτό γιατί είμαστε ουραγοί ως συνήθως με το εξευτελιστικό ποσοστό ως προς το ΑΕΠ της τάξης του 0,44% σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. όπου ξεπερνά το 3,50%. Είναι τυχαίο που η οικονομία μας είναι εδώ και δύο χρόνια σε ύφεση και ας τα ρίχνουν κάποιοι όλα στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική στα κέντρα λήψης αποφάσεων (Βουλή και Κυβέρνηση) είναι εύκολο να τα φορτώνουμε όλα στην παγκόσμια κρίση και με μια μονοκονδυλιά «καθαρίσαμε». Απλώς να αναφέρω (πηγή Economist 6-12 Αυγούστου 2011) ότι από τις 42 χώρες οι οποίες αναφέρονται στην συγκεκριμένη έκδοση μόνο η Ελλάδα και η Ιαπωνία δεν θα έχουν θετικό ρυθμό ανάπτυξης για το 2011 όπου στον αντίποδα αρκετές χώρες παρουσιάζουν τρομερούς ρυθμούς ανάπτυξης πέραν του 5%.

Με τον όρο Καινοτομία εννοείται η νέα και πρωτοποριακή ιδέα για την υλοποίηση κάποιου πράγματος ή η νέα διαδικασία αυτής της υλοποίησης, καθώς επίσης και η εφαρμογή νέων εφευρέσεων ή ανακαλύψεων για την πραγματοποίηση κάποιου αποτελέσματος. Συχνά ο όρος χρησιμοποιείται σε οικονομικό/επιχειρηματικό/εμπορικό πλαίσιο. Συνδέεται με την έρευνα και την ανάπτυξη, ειδικά στο χώρο των επιχειρήσεων, με τα αντίστοιχα τμήματα Έρευνας & Ανάπτυξης (R&D, Research and Development). Ως παράδειγμα σε θέμα καινοτομίας αναφέρουμε το νέο εγχείρημα της εταιρείας κινητής τηλεφωνία η οποία εισάγει στη αγορά τα κινητά τηλέφωνα Black Berry smartphones η οποία έχει αναπτύξει νέο σύστημα δια της αφής (touch-screen) με στόχο να αυξήσει τις πωλήσεις της.

Αυτό το παράδειγμα καταδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι Οικονομία και Καινοτομία είναι δύο αδιαχώρητα συστατικά. Συνεπώς Οικονομία χωρίς Καινοτομία δεν έχει μέλλον. Ο δρόμος της εξέλιξης ο οποίος περνά διαμέσου της Καινοτομίας είναι ένας συνεχές αγώνας Έρευνας & Ανάπτυξης. Εταιρίες κολοσσοί οι οποίοι απέτυχαν να εκσυγχρονιστούν χάθηκαν από τον παγκόσμιο χάρτη. Τρανταχτό παράδειγμα η Asco Hasler εταιρεία κολοσσός στην Αμερική η οποία ήταν Market Leader στον τομέα των Ταχυδρομικών Υπηρεσιών απέτυχε να καινοτομήσει στην νέα τάξη πραγμάτων με συνεπακόλουθο να πωληθεί σε ανταγωνιστική εταιρεία. Όταν αναφερόμαστε σε περίπτωση κρατών ο αντίκτυπος είναι στην κοινωνία των πολιτών γιατί με την αποτυχία ή ανικανότητα σε θέμα καινοτομίας συνεπάγεται αύξηση ανεργίας, μη απορρόφηση νέων επιστημόνων, μη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, απειλή ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και κορεσμός των υφιστάμενων προϊόντων.

Οι Εθνικές Οικονομίες στην νέα τάξη πραγμάτων με την παγκοσμιοποίηση δέχονται πολλές πιέσεις από εξωτερικές και εσωτερικές δυνάμεις. Οι δυνάμεις αυτές είναι οι ανταγωνιστές, η αλλαγή της τεχνολογίας, η εισαγωγή νέων προϊόντων, η αλλαγή κουλτούρας, η αλλαγή στις στρατηγικές συμμαχίες, και οι απρόβλεπτες φυσικές καταστροφές. Γι΄ αυτό η Καινοτομία διαμέσου της συνεχούς Έρευνας & Ανάπτυξης είναι περισσότερο από αναγκαία στην παρούσα παγκόσμια κατάσταση. Δεν είναι εύκολο να χειριστεί ένα άτομο το θέμα «Οικονομία» γιατί δεν είναι δυνατό να κατέχει ένα άτομο σε βάθος Μεταπτυχιακού επιπέδου την Οικονομική Επιστήμη, Λογιστική Τέχνη, Διοικητική Επιστήμη, Τέχνη του Μάρκετινγκ, και Στρατηγικό Προγραμματισμό ώστε να λαμβάνει έγκαιρα και άμεσα αποφάσεις. Η νέα τάξη πραγμάτων επιβάλλει σε θέμα «Εθνικής Οικονομίας» την σύσταση ομάδας κρούσης έμπειρων ειδικών σε ευρή φάσμα ειδικοτήτων ως πιο πάνω και όχι απλών λειτουργών/τεχνοκρατών. Και αυτή η αλλαγή είναι μέρος της Καινοτομίας. Με απλά λόγια Καινοτομία = Να Σκέφτεσαι Διαφορετικά. Τα κέντρα λήψης αποφάσεων μπορούν και έχουν την ικανότητα να σκέφτονται διαφορετικά ώστε να οδηγήσουν τον τόπο και την κοινωνία των πολιτών με ασφάλεια σε ουσιώδη οικονομική βιωσιμότητα ή θα οδηγήσουν τον τόπο σε οικονομική εξαθλίωση. «Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα».

Μάνατζμεντ: Γιατί Έξυπνοι Μάνατζερ κάνουν Τραγικά Λάθη

Με βάση τα τελευταία θλιβερά γεγονότα τα οποία συνέβησαν στην Ναυτική Βάση παρά το χωριό Μαρί και το μεγάλο πλήγμα για την Εθνική μας Οικονομία με την πλήρη καταστροφή του σύγχρονου Ηλεκτροπαραγωγικού Σταθμού της ΑΗΚ, θα προσπαθήσω δια του παρόντος άρθρου να δώσω σε απλή κατανοητή γλώσσα χρησιμοποιώντας την Διοικητική Επιστήμη (Management Science) για να καταλήξω και στην αιτιολογία του τίτλου του συγκεκριμένου άρθρου.

Η φράση «Γιατί Έξυπνοι Μάνατζερ κάνουν Τραγικά Λάθη» είναι η μετάφραση από μια ομιλία του καλύτερου σύγχρονου Μάνατζμεντ Γκουρού στον πλανήτη, Michael Porter, ο οποίος σε μια ομιλία του στο πρόσφατο παρελθόν ανάφερε την χαρακτηριστική φράση «Why do Good Managers make Bad Mistakes/Strategy». Ο Porter στην συγκριμένη ομιλία του ανάφερε ότι μέσα από συνεχείς μελέτες 25-30 χρονών είχε δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα των μελετών ότι οι σοβαρές επιπτώσεις σε οργανισμούς/κράτη αφορούν αλλαγές/επιδράσεις από εξωγενείς παράγοντες. Αυτό το συμπέρασμα έχει αναιρεθεί και κατέληξε ότι τα τραγικά λάθη προέρχονται από μέσα, δηλαδή από τα Διευθυντικά Στελέχη των οργανισμών/κρατών. 

Είναι γεγονός ότι υπήρξε ένα τραγικό συμβάν με χάσιμο ανθρώπινων ζωών και με συνεπακόλουθο τις αρνητικές επιπτώσεις στην Εθνική Οικονομία λόγω της καταστροφής της κύριας παραγωγικής μονάδας ενέργειας. Σύμφωνα με τα έγγραφα τα οποία δημοσιεύθηκαν στον τύπο, εξάγετε το συμπέρασμα ότι υπήρχε πολύ κακός στρατηγικός προγραμματισμός και αναποτελεσματική επικοινωνία όσον αφορά την έκρηξη στη ναυτική βάση και συνάμα την διαχείριση του προβληματικού φορτίου. Στην όλη υπόθεση διαφάνηκε ότι εμπλάκηκαν άτομα από πολύ υψηλόβαθμες θέσεις υπουργείων και στρατού. Συνεπάγεται ότι αυτά τα άτομα είχαν τουλάχιστον μια επαρκεί ακαδημαϊκή μόρφωση.

Πρώτο κριτικό ερώτημα: Για υψηλές θέσεις στρατηγικού προγραμματισμού, διαχείρισης κρίσεως, εντοπισμού ρίσκου είτε σε επιχειρησιακό  περιβάλλον, είτε σε στρατιωτικό, είτε σε οικονομικό περιβάλλον είναι αρκετά τα ακαδημαϊκά προσόντα? Αν ήταν επαρκές δεν θα φτάναμε στο τραγικό συμβάν.  Δεύτερο κριτικό ερώτημα: Όλοι αυτοί οι οποίοι εμπλάκηκαν στην διαχείριση του φορτίου είναι «βλάκες»? Βεβαίως όχι γιατί έχουν πολύχρονη εμπειρία στις θέσεις των, ειδικά οι στρατιωτικοί.

Συνεπώς επανέρχομαι στον τίτλο του άρθρου «Γιατί Έξυπνοι Μάνατζερ κάνουν Τραγικά Λάθη»? Εδώ είναι η αξία της Διοικητικής Επιστήμης. Η Διοικητική Επιστήμη δίνει όλα τα εφόδια στα Ικανά Άτομα να παίρνουν αποτελεσματικές αποφάσεις και να λειτουργούν προληπτικά. Οι λέξεις «Ικανά Άτομα» είναι με κεφαλαία γιατί για να μπορεί να Διοικεί/Ηγείται κάποιος είναι ταλέντο το οποίο με την κατάλληλη ακαδημαϊκή και επαγγελματική μόρφωση καλλιεργείται και αναπτύσσεται η προσωπικότητα. Σπάνια συστατικά γι΄ αυτό και οι πραγματικοί Ηγέτες (Leaders) δεν είναι αρκετοί. Είναι αυτό το τραγικό φαινόμενο της κομματοκρατίας και κουμπαροκρατίας που πληρώνει ο απλός πολίτης.

Στην επιστημονική γλώσσα του Μάνατζμεντ ένας οργανισμός/κράτος για να μπορεί να λειτουργήσει ορθολογιστικά πρέπει τα ακόλουθα συστατικά μέρη να λειτουργούν άψογα: (1) στρατηγική (strategy), (2) οργανόγραμμα (structure), (3) σύστημα (system), (4) κοινές αξίες (share values), (5) προσωπικό (staff), (6)  δεξιότητες (skills), και (7) στυλ (style). Η Ελλάδα χαρακτηρίστηκε ως κράτος διαφθοράς από μελέτη της Ε.Ε., εμάς που θα μας κατατάξουν αν πραγματοποιηθεί έρευνα?

Ας δώσουμε κάποια χαρακτηριστικά με βάση την ανάλυση του πιο πάνω μοντέλου (7΄s MacKinsey Framework).  Στρατηγική: αν υπήρχε δεν θα φτάναμε στο τραγικό γεγονός και στην άσχημη πορεία της Οικονομίας, Οργανόγραμμα: με την εμπλοκή αρκετών υπουργείων και υπηρεσιών διαφαίνεται ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρο οργανόγραμμα προς λήψη δραστικών αποφάσεων, Σύστημα: δεν υπάρχει σύστημα ξεκάθαρο ως προς την διεκπεραίωση της εργασίας, γιατί αν υπήρχε η Κρατική Μηχανή θα ήταν πιο παραγωγική, Κοινές Αξίες: πώς να υπάρχουν αξίες σήμερα όπου το βόλεμα κυριαρχεί σε όλους τους τομείς στην ζωή του τόπου μας, Προσωπικό: όταν υπάρχει η αντίληψη της ευνοιοκρατίας στον πολίτη πως μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι υπάρχει άρτιο προσωπικό, και ως απλό παράδειγμα να αναφέρουμε τις πολλές προσφυγές κατά προαγωγών που γίνονται στο Ανώτατο Δικαστήριο, Δεξιότητες: υπάρχουν όμως δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς στρατηγική, οργανόγραμμα και σύστημα, και Στυλ: δεν υπάρχει στυλ Ηγεσίας που να οδηγεί τη χώρα μας σε έξοδο και με ασφάλεια από την κρίση και την οποιαδήποτε κρίση σε διαχρονική βάση.

Συνεπώς καταλήγοντας με βάση την πιο πάνω ανάλυση και αιτιολογώντας και τον τίτλο θα αναφέρω την λαϊκή μας ρήση «Ότι πάθουμε εν που την κκελλέ μας». Χάθηκαν οι Ηθικές Αξίες, δεν υπάρχει Όραμα και Στρατηγική, δεν υπάρχει σαφές σχέδιο προς υλοποίηση της Στρατηγικής. Δυστυχώς τα λάθη είναι πολλά και διαχρονικά γι’ αυτό και το κάθε λάθος πληρώνεται ακριβά. Ακόμα μια φορά καλούμε τα κέντρα λήψης αποφάσεων (Κυβέρνηση και Βουλή) προς λήψη δραστικών μέτρων προς διάσωση της Οικονομίας. Τα μέτρα αν δεν δημιουργήσουν ρυθμό ανάπτυξης τα προβλήματα θα διογκωθούν και ειδικά αυτό της ανεργίας γιατί όταν τώρα το ποσοστό είναι 7,4% μετά τον Οκτώβριο όταν το 80% των ξενοδοχειακών μονάδων θα αναστείλει τις λειτουργίες των που θα φτάσει το ποσοστό ανεργίας? Υπάρχει στρατηγική και σχέδιο δράσης από το Υπουργείο Εργασίας ή θα έρθουμε τον Δεκέμβριο και θα μιλούμε για ρεκόρ Ανεργίας? Συνεπώς η Κοινή Αξία είναι η Κοινωνία των Πολιτών και όχι η Κοινωνία των Ευνοιωκρατούντων και Βολεμένων.

Ανεργία και Στρατηγική Ανάκαμψης

Είναι πασιφανές ότι στην χώρα μας δυστυχώς μπαίνουμε σε νέα τάξη πραγμάτων όσον αφορά το θεμελιώδες κοινωνικό πρόβλημα της ανεργίας όπου δυστυχώς επηρεάζει όλα τα κοινωνικά στρώματα της κοινωνίας μας ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου. Περεταίρω θα χαρακτήριζα ως ωρολογιακή βόμβα στα κοινωνικά θεμέλια του τόπου μας. Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή για να καταλάβουμε την νέα τάξη πραγμάτων. Πριν την τουρκική εισβολή, η πλειοψηφία του γυναικείου πληθυσμού δεν εργαζόταν και ούτε θεωρείτο επάναγκες για την επιβίωση της οικογένειας. Σήμερα είναι επάναγκες να εργάζονται όλα τα ενεργά άτομα σε μια οικογένεια για να μπορεί  να ευημερεί ή τουλάχιστον να έχει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Αυτό υποδηλεί το μεγάλο βαθμό αλλαγής του περιβάλλοντος στον τομέα εργασίας και ανεργίας.

Η Ανεργία ως λέξη υποδηλεί ένα κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα γιατί οι επιπτώσεις είναι πολλαπλές και στα άτομα τα οποία ζουν την ανεργία και επιπρόσθετα επιβαρύνει το κράτος με πληρωμή εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ ως επιδομάτων τα οποία δεν προσδίδουν αξία στο κράτος. Δυστυχώς οι αριθμοί καταδεικνύουν το μεγάλο πρόβλημα όπου αν δεν αναγνωριστεί ως κατεπείγον και χαραχτεί Εθνική Στρατηγική Ανάκαμψης της Ανεργίας θα βρεθούμε με γεγονότα και καταστάσεις πρωτόγνωρες για το βιοτικό επίπεδο του λαού μας. Θα κάνουμε πισωγύρισμα αρκετών δεκαετιών. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Στατιστικής και Ερευνών το Ιανουάριο του 2008 οι εγγεγραμμένοι άνεργοι ήταν 11,383 και τον Απρίλιο του 2011 έφτασαν στις 27,479. Οι αριθμοί καταδεικνύουν μια δραματική αύξηση της τάξης του 241% η οποία δεν μας αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό και αδράνεια. 

Θα αναφέρω μια φράση του «Πατέρα του Μάνατζμεντ» Peter Drucker: για να λύσης ένα πρόβλημα πρέπει να το τεμαχίσεις και να φτάσεις στον πιο μικρό στόχο ώστε να βρεις και την λύση του προβλήματος. Καταρχήν είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η Ανεργία είναι ένα πολυδιάστατο και πολυσύνθετο πρόβλημα. Τρείς είναι οι βασικοί λόγοι της υψηλής Ανεργίας ως εξής: (1) η Ανεργία είναι συνεπακόλουθο της διαβρωμένης οικονομικής ανταγωνιστικότητας μας, (2) δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας ώστε να πραγματοποιούνται νέες προσλήψεις,  και (3) το τραγικό ότι οι εταιρείες προχωρούν σε συνεχές απολύσεις προσωπικού λόγο συνεχών πιέσεων ως προς τις υποχρεώσεις των. Τρανταχτό παράδειγμα οι τελευταίες απολύσεις με το 1/3 του προσωπικού της δημόσιας εταιρείας ΚΕΟ. Λόγο του πολύ υψηλού δανεισμού των εταιρειών και με μειωμένες τις προοπτικές καλών ρυθμών ανάπτυξης πέραν του 3%, η πιο εύκολη λύση όταν μια εταιρεία αντιμετωπίζει πρόβλημα είναι η απόλυση προσωπικού.

Ως χώρα σε μεγέθη είμαστε πολύ μικροί γι’ αυτό και οι αλλαγές στους  οικονομικούς δείκτες είναι πολύ σημαντικές και οι επιπτώσεις αλλάζουν τα δεδομένα σε μεγάλο βαθμό. Προσωπική μου άποψη είναι ότι επιβάλλεται η σύσταση πολυθεματικής ομάδας (Cross Functional Team) με άτομα έμπειρα από τομείς όπως Κρατικό, Συνδικαλιστικό, Ιδιωτικό και Ακαδημαϊκό/Ερευνητικό σε  θέματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Στατιστικής, Ψυχολογίας, Οικονομικά, Λογιστική, και  Στρατηγικό Προγραμματισμό ώστε μέσα από ορθολογιστική έρευνα να εξαχθούν και τα σωστά συμπεράσματα με συνεπακόλουθο να χαραχτεί ορθή στρατηγική ανάκαμψης της Ανεργίας. Κάθε μέλος της ομάδας θα παραθέσει τις δικές του παραμέτρους με συνεπακόλουθο να προσεγγιστούν όλες οι πλευρές του προβλήματος. Εξού και «Αν δεν προγραμματίζεσαι σωστά, προγραμματίζεσαι για να αποτύχεις». 

Δεν είναι εύκολο το έργο της ομάδας γιατί επιβάλλεται η μελέτη της αγοράς εργασίας στην παρούσα κατάσταση ώστε να εντοπιστούν οι φθίνουσες κατηγορίες επαγγελμάτων και οι νέες προοπτικές επαγγελμάτων, ο τεμαχισμός του αριθμού των 27,479 ανέργων ως προς το φύλο, χρόνο ανεργίας, τομέα ανεργίας, τις δεξιότητες, την ακαδημαϊκή και επαγγελματική κατάρτιση του ανέργου. Συνεπώς τα άτομα τα οποία ανήκουν σε φθίνουσες κατηγορίες επαγγελμάτων θα κατευθυνθούν σε άλλες παραγωγικές κατηγορίες και θα επαναδραστηριοπιοιηθούν. Αν πάρουμε το σενάριο της μη καλής πληροφόρησης, δηλαδή ανεπαρκές λογισμικό με προοπτική πολυδιάστατης μορφής πληροφόρησης τότε η οποιαδήποτε ενέργεια επίλυσης του προβλήματος ξεκινά με αρνητική προοπτική επίλυσης του.

Το πρόβλημα της Ανεργίας είναι από μόνο του ένα «Μάθημα – Case Study» προς επίλυση διαφορετικά θα έχουμε πολύ χειρότερα αποτελέσματα στο εγγύς μέλλον. Άρα η σωστή και έγκαιρη διάγνωση μπορεί να επιφέρει και την λύση του προβλήματος διαφορετικά αν έχουμε αύξηση της Ανεργίας είμαστε άξιοι της τύχης μας. Η Ελλάδα πρέπει να μας γίνει ένα πολύ καλό μάθημα προς αποφυγή. Πραγματικά βλέποντας συνεντεύξεις νέων πτυχιούχων στην Ελλάδα όπου νιώθουν την ανεργία στο πετσί τους και η μόνη διέξοδος προς μια καλύτερη ζωή είναι η φυγή στο εξωτερικό πρέπει να κτυπά καμπανάκι σε όλους οι οποίοι βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Εθνική Οικονομία και Στρατηγική Διαφοροποίησης

Αγαπητοί αναγνώστες θα ξεκινήσω την συγγραφή αυτού του άρθρου με κάποιους τίτλους άρθρων μου οι οποίοι δημοσιεύθηκαν κατά καιρούς στον τύπο ξεκινώντας με τίτλους άρθρων από τον Οκτώβριο του 2008. Θα χρησιμοποιήσω την δημοφιλή μέθοδο το Μέγα Σωκράτη «Μαιευτική» ώστε να οδηγηθεί ο αναγνώστης διαμέσου της κριτικής σκέψης στα δικά του συμπεράσματα αναφορικά με την πορεία της Εθνική μας Οικονομίας την οποία πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού.

Κάθε τίτλος υπαγόρευε και ένα υπαρκτό πρόβλημα: «Τουρισμός ώρα Μηδέν», «Ώρα των Αποφάσεων και των Έργων», «Στρατηγική Ηγεσία Διαχείρισης Κρίσεων», «Έφτασε ο καιρός για λιγότερο Κράτος», «Επιβάλλονται Τομές στην Οικονομία», «Ακόμη να Εξαγγελθούν σαφή μέτρα για την Κρίση», «Έστω και την Υστάτη Επείγουν Μέτρα», «Προβληματισμοί για το μέλλον της Κυπριακής Οικονομίας», και «Ο Πυλώνας της Ανάπτυξης ως Αντίδοτο στην Κρίση». Αρκετοί έγκριτοι επιστήμονες έχουν αρθρογραφήσει για το θέμα της διαφύλαξης της Εθνικής Οικονομίας. Όμως από την Θεωρία στην Πράξη αποτύχαμε. Όταν φτάσαμε να δανειζόμαστε με επιτόκιο 8,18% και να είμαστε η δεύτερη χειρότερη χώρα σε θέμα επιχειρηματικής εμπιστοσύνης μετά από την Ελλάδα, αυτό καταδεικνύει την δυσχερέστατη παρούσα κατάσταση. Ανατρέχοντας στο εγγύς παρελθόν και βλέποντας τις υποδείξεις για τα κακώς έχοντα στο θέμα «Οικονομία» μου έρχεται κατά νου η λαϊκή μας παροιμία «Στερνή μου Γνώσει να σε είχα Πρώτη».

Αν λαμβάναμε έγκαιρα μέτρα και προληπτικά δεν θα είμαστε στην παρούσα κατάσταση και προ του φάσματος της χρεοκοπίας. Χρεοκοπία σημαίνει ότι το κράτος δεν μπορεί να αποπληρώσει τις τρέχουσες υποχρεώσεις του με συνεπακόλουθο να ζητήσει την στήριξη της Τρόικας, δηλαδή Ε.Ε., ΕΚΤ, και ΔΝΤ. Περαιτέρω υπάρχει ως δαμόκλεια σπάθη γιατί με το 8,18% ως δανειστικό επιτόκιο δεν μπορούμε να βγούμε στις Διεθνής Αγορές να δανειστούμε και περεταίρω χάνετε το κλίμα εμπιστοσύνης των δανειστών. Αν όμως πάρουμε και ένα ενδιάμεσο σενάριο όπου μας δίνει την ευχέρεια να δανειστούμε, δεν θα μπορέσουμε να αποπληρώσουμε τα χρέη μας γιατί με ένα τόσο ψηλό κόστος δανεισμού (cost of capital) χρειάζονται ρυθμοί ανάπτυξης πέραν του 4% όπου στο εγγύς μέλλον είναι αδύνατο να το πετύχουμε.

Επανέρχομαι στον τίτλο «Εθνική Οικονομία και Στρατηγική Διαφοροποίησης» για να εξηγήσουμε και την σημασία του. Ας πάρουμε ως πραγματικό παράδειγμα και ως μάθημα προς αποφυγή το παράδειγμα της Ελλάδας. Με την επιβολή μόνο εξοντωτικών φορολογικών μέτρων και μείωσης των απολαβών σε όλες τις βαθμίδες μισθοδοσίας το μόνο που κατάφερε ήταν να διαλύσει την συνοχή του κράτους και να παραμείνει στην στασιμότητα του αρνητικού ρυθμού ανάπτυξης μεταξύ του -4,5% και -5,5%. Αυτό καταδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η φορολογική στρατηγική δεν λύνει προβλήματα από μόνη της.  Πέραν αυτού δημιουργεί και αίσθημα πανικού στους πολίτες. Τρανταχτό παράδειγμα από την δική μας πλευρά η επιβολή ΦΠΑ 5% στα τρόφιμα και φάρμακα από την 1^η Ιανουαρίου όπου δεν επέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα δηλαδή την αύξηση των εσόδων του κράτους. Συνεπώς πρέπει οι ιθύνοντες να αλλάξουν στρατηγική «Στρατηγική Διαφοροποίησης».

Η Στρατηγική Στόχευση πρέπει να κτίζεται σε διαχρονική βάση και να είναι συγκεκριμένη.  Η στρατηγική η οποία κτίζεται με ορίζοντα το εγγύς μέλλον μόνο προβλήματα προκαλεί και στρεβλώσεις γι΄αυτό και υπάρχει η επιστημονική θεωρεία/μοντέλο «Μυωπικό Μάνατζμεντ». Συνεπώς η Στοχευμένη Στρατηγική βασίζεται σε δύο πυλώνες αναπόσπαστους και αδιαχώρητους ως προς την βελτίωση του ΑΕΠ: 1^ος Πυλώνας της Αύξησης των Εσόδων (δηλαδή Αναπτυξιακής Στρατηγικής/Πολιτικής) και ο 2^ος Πυλώνας Αύξησης της Παραγωγικότητας.  Η αύξηση των εσόδων περνά διαμέσου της επέκτασης και εισδοχής σε νέες αγορές και με την προσέλκυση νέων επενδύσεων, συνεπώς στον πρώτο πυλώνα υπάρχουν δύο υποκατηγορίες. Στον 2^ον Πυλώνα υπάρχουν 3 υποκατηγορίες: (α) αύξηση τιμών, (β) βελτίωση του προϊόντος, και (γ) μείωση κόστων. Αυτό το μοντέλο λειτουργεί ως πυραμίδα και θα το αποκαλούσα ως «ευαγγέλιο» σε θέματα στρατηγικού σχεδιασμού.

Η αποτυχία της Ελλάδας είναι οφθαλμοφανέστατη γιατί παράκαμψε τους 2 πυλώνες ανάπτυξης και εφάρμοσε μόνο την 3^η υποκατηγορία του 2^ου πυλώνα «μείωση κόστων». Η αποτυχία ήταν δεδομένη γι’ αυτό ανήκει στη σφαίρα του Μυωπικού Μάνατζμεντ. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο χαμένο ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε πρόσφατα ότι πρέπει να επικεντρωθούν σε θέματα ανάπτυξης. Συνεπώς η βελτίωση της Εθνικής μας Οικονομίας διαπερνά μέσα από την ανάπτυξη και την αύξηση της παραγωγικότητας όπου είναι δύο αδιαχώρητα συστατικά. Γι’ αυτό στα κέντρα λήψης αποφάσεων (Κυβέρνηση και Βουλή) δεν πρέπει να σταθούν μόνο σε φορολογικές μαθηματικές φόρμουλες οι οποίες εδώ και 10ετίες όπου εφαρμόστηκαν είχαν αποτύχει παταγωδώς. Δεν είμαστε ούτε οι πρώτοι ούτε και οι τελευταίοι που θα αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους προβλήματα. Η Εθνική Οικονομία έχει πολλούς παραμέτρους φτάνει να υπάρχει η κατάλληλη υποδομή και μηχανισμοί ώστε να δρας προληπτικά και όχι εκ των υστέρων και καταϊδρωμένος.

Αρχαίοι Έλληνες και Σύγχρονο Μάνατζμεντ

Θα ξεκινήσω την συγγραφεί αυτού του άρθρου με την χαρακτηριστική φράση «γηράσκω αεί διδασκόμενος» δηλαδή όσο ζω μαθαίνω. Φράση η οποία ειπώθηκε από τον Μέγα Αρχαίο Έλληνα Φιλόσοφο Σωκράτη ο οποίος έζησε από το 470-399 π.χ. δηλαδή περίπου πριν 2500 χιλιάδες χρόνια.  Στο σύγχρονο μάνατζμεντ δεν υπάρχει τέλος στην ανάπτυξη της γνώσης. Δεν υπάρχει τέλος, γι’ αυτό και οι αποτελεσματικοί μάνατζερ επιμορφώνονται συνεχώς και μελετούν το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον του οργανισμού τους σε συνεχές βάση.

Ο Ηράκλειτος ο οποίος έζησε κατά την περίοδο 544-484 π.χ. είπε την φράση «Τα πάντα ρεί», δηλαδή όλα είναι ρευστά και αλλάζουν. Στο σύγχρονο μάνατζμεντ όλα αλλάζουν τόσο ραγδαία με την πρόοδο της τεχνολογίας όπου καμία χώρα και καμία μεγάλη πολυεθνική εταιρεία δεν μπορεί να έχει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μεγάλη περίοδο. Γι’ αυτό βλέπουμε στρατηγικές συμμαχίες σε όλους τους τομείς.  

Ένας κορυφαίος Αυστραλός επιστήμονας/ακαδημαϊκός, ο Dr. Richard D’Aveni απόδειξε την πιο πάνω θεωρία την οποία ονόμασε «Hypercompetition», δηλαδή υπέρ-ανταγωνισμός. Κατάρριψε την θεωρία του μέχρι πρόσφατα Γκουρού σε θέματα ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Michael Porter περί ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος «competitive advantage» το οποίο δεν μπορεί να είναι διαχρονικό σήμερα λόγο του σκληρού ανταγωνισμού ο οποίος έχει περάσει στο παγκόσμιο περιβάλλον.

Θα τελειώσω αυτό το πολύ σύντομο άρθρο με ακόμα δύο χαρακτηριστικές φράσεις του Μέγα Φιλόσοφου Σωκράτη «Δεν είμαι κάτοικος μόνο της Αθήνας, αλλά και όλου του Κόσμου», και «Δεν μπορώ να τους διδάξω τίποτα άλλο, αλλά να έχουν μόνο κριτική σκέψη». Φανταστείτε το πόσο προχωρημένες ήταν οι ιδέες του, να μιλά για παγκοσμιοποίηση και κριτική σκέψη η οποία είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου μάνατζερ/αρχηγού πριν 2500 χιλιάδες χρόνια όπου αυτές οι ιδέες τον καιρό εκείνο θεωρούντο αφηρημένες έννοιες.

Για να καταλάβει και ο πιο απλός αναγνώστης την αξία και συνεισφορά των Αρχαίων Ελλήνων, στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, τα καλύτερα προγράμματα είτε είναι πτυχιακού, ή μεταπτυχιακού επιπέδου  έχουν συμπεριλάβει στην ύλη τους, τους Αρχαίους Έλληνες Φιλόσοφους. Συγκεκριμένα το Northampton Business School της Αγγλίας έχει συμπεριλάβει την διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη ως βάση για την διδασκαλία στα προγράμματα του. Οι πιο αναγνωρισμένοι συγγραφείς βιβλίων σε θέματα Διοίκησης Επιχειρήσεων αναφέρονται στους Αρχαίους Έλληνες.

Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω κάτι από την σύγχρονη Ιστορία, τις δύο περίφημες μνημειώδης ομιλίες του πρώην πρωθυπουργού της Ελλάδος και καθηγητή Ξενοφών Ζολώτα το 1957 και 1959 όπου το ακροατήριο του ήταν σύνεδροι της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.  Οι δύο αυτές ομιλίες έμειναν στην Ιστορία γιατί εκφωνήθηκαν στην αγγλική γλώσσα με μόνο Ελληνικές λέξεις, μόνο οι σύνδεσμοι ανήκαν στην αγγλική γλώσσα. Δυστυχώς η χώρα η οποία τους ανέδειξε δεν τους σεβάστηκε και είναι προ του φάσματος της καταστροφής. Λαός ο οποίος δεν μαθαίνει από τα λάθη του, δεν μελετά και σέβεται την ιστορία των προγόνων του ώστε να παραδειγματίζεται δεν έχει μέλλον. Γιατί αν αφομοιώναμε τα καλά και τις αρετές των αρχαίων προγόνων μας δεν θα φτάναμε στην κάκιστη παρούσα κατάσταση. 

Μάνατζμεντ και Εθνική Οικονομία

Η επιστήμη του Μάνατζμεντ (Science of Management) ή εφαρμοσμένη Τέχνη του Μάνατζμεντ (Applied Management ή Art of Management) έκανε την δυναμική εμφάνιση του κατά τις αρχές του 19ου Αιώνα και εδραιώθηκε με την εισδοχή του προγράμματος MBA στην Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ το 1925.  Λόγο της πολυπλοκότητας του Μάνατζμεντ και της εξειδίκευσης κατά τον 20ον Αιώνα χωρίστηκε σε 6 κατηγορίες ως εξής: (1) Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού (Human Resource Management), (2) Διεύθυνση Εργασιών (Operations Management), (3) Στρατηγικό Μάνατζμεντ (Strategic Management), (4) Μάρκετινγκ Μάνατζμεντ (Marketing Management), (5) Οικονομικό Μάνατζμεντ (Financial Management) και (6) Διεύθυνση Συστημάτων Πληροφορικής (Management Information Systems). Όλες οι πιο πάνω επί μέρους κατηγορίες του Μάνατζμεντ είναι αναπόσπαστο μέρος της επιτυχίας των οργανισμών και κρατών.

Η κατηγορία του Οικονομικού Μάνατζμεντ μας δίδει την μέτρηση της απόδοσης οποιασδήποτε οικονομίας ανεξαρτήτου κράτους/οργανισμού η οποία περνά διαμέσου λογιστικών, μαθηματικών και στατιστικών δεικτών.  Με τη χρησιμοποίηση οικονομικών και μη-οικονομικών δεικτών μπορεί ένας αναλυτής να αποτυπώσει την εικόνα οποιασδήποτε οικονομίας κατά μεγάλη προσέγγιση με την πραγματική. Η μεθοδολογία αυτή βοηθά σε μεγάλο βαθμό τα άτομα τα οποία βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων να παίρνουν διορθωτικές αποφάσεις ή ακόμα και δραστικές αλλαγές κατεύθυνσης όπου χρειάζεται σε πραγματικό χρόνο έγκαιρα και όχι εκ των υστέρων.

Με μια απλή προσέγγιση σε κάθε μια από τις 6 κατηγορίες του Μάνατζμεντ θα διαπιστώσουμε τα τραγικά και διαχρονικά λάθη όπου μας έφεραν στην σημερινή κατάσταση της Εθνικής Οικονομίας. Απλά να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα τραγικών λαθών από τα κέντρα λήψης αποφάσεων:  (1) Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού (Human Resource Management): το 95% των δημοσίων υπαλλήλων βαθμολογούνται με άριστα, δεν υπάρχει ο θεσμός της εναλλαξιμότητας, (2) Διεύθυνση Εργασιών (Operations Management): δεν υπάρχει πλήρης και αποτελεσματική συνεργασία των κρατικών τμημάτων ώστε να εξοικονομούνται κλίμακες οικονομίας (economies of scale) (3) Στρατηγικό Μάνατζμεντ (Strategic Management): δεν υπάρχει μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλάνο με δείκτες απόδοσης προς έλεγχο και διόρθωση π.χ. στρατηγικό πλάνο διαχείρισης των εκατοντάδων εκατομμύριων ευρώ περιουσίας του κράτους, (4) Μάρκετινγκ Μάνατζμεντ (Marketing Management): η δεκαετής φθίνουσα πορεία της Τουριστικής Βιομηχανίας μιλά από μόνη της, (5) Οικονομικό Μάνατζμεντ (Financial Management): δεν υπάρχει πλήρες σύστημα εκτίμησης της απόδοσης όλων των κατηγοριών εσόδων και εξόδων του κράτους, αν υπήρχε δεν θα φτάναμε στο σημείο που είμαστε σήμερα και (6) Διεύθυνση Συστημάτων Πληροφορικής (Management Information Systems): εν έτη 2011 και ακόμα υπάρχουν κρατικά τμήματα που εργάζονται με φακέλους .

Συνεπώς τα κράτη και οργανισμοί οι οποίοι έρχονται προ του φάσματος της καταστροφής πλήρωσαν τα διαχρονικά λάθη από την έλλειψη αποτελεσματικού Μάνατζμεντ. Η Παιδεία πρέπει να συνάδει με τις ανάγκες της Κοινωνίας. Τι να την κάνουμε την παιδεία αν δεν παράγει του αυριανούς Μάνατζερ οι οποίοι θα λάβουν τα ηνία του κράτους και των οργανισμών. Πρόσφατη έρευνα από το CIIM κατέδειξε ότι μεγάλο ποσοστό Κυπριακών οικογενειακών εταιρειών όταν περάσουν στα χέρια των παιδιών το 50% αποτυγχάνει να επιβιώσει. Αυτό καταδεικνύει την έλλειψη του ορθολογιστικού Μάνατζμεντ. Ως παράδειγμα αποτελεσματικού Μάνατζμεντ θα αναφέρω την Marks & Spencer plc όπου πρόσφερε στο διευθυντικό προσωπικό 80 εκατομμύρια λίρες ως μπόνους. Ακούγεται λίγο παράδοξο σε περίοδο κρίσης. Όμως η συγκεκριμένη εταιρεία σε περίοδο κρίσης μέσα από αποτελεσματική στρατηγική κατάφερε να έχει αύξηση στα έσοδα κατά 500 εκατομμύρια λίρες, καλό επίπεδο λειτουργικού κέρδους και αύξηση δεικτών κερδοφορίας όπως ROCE και Revenue per Share.

Συνεπώς η πρόφαση της κρίσης από τα κέντρα λήψης αποφάσεων πρέπει να γυρίσει σελίδα. Πρέπει να βλέπουμε μόνο μπροστά όμως να μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Η Ιστορία είναι ο καθρέπτης της εικόνας όλων των κρατών μηδενός εξαιρουμένου σε όλα τα επίπεδα. Το πρώτο μάθημα (module) σε όλα τα πτυχία και μεταπτυχιακά προγράμματα είτε αφορούν Διοίκηση Επιχειρήσεων, Οικονομικά, Λογιστική, ή Μάρκετινγκ είναι το Μάνατζμεντ. Αυτό καταδεικνύει την θεμελιώδη ιεράρχηση του Μάνατζμεντ ως πρώτο και αναπόσπαστο συστατικό στην επιτυχία των αυριανών Μάνατζερ. Πέραν αυτού ένα πολύ σημαντικό μέρος του Μάνατζμεντ είναι το Ηθικό Μάνατζμεντ (Ethical Management) το οποίο εμπεδώνεται στους αυριανούς Μάνατζερ ώστε να μπορούν να διοικήσουν με τους κανόνες της χρηστής διοίκησης και του κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης είτε είναι στον κρατικό ή ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς η γνώσει και η εμπειρία είναι τα αναπόσπαστα συστατικά μέρη του σύγχρονου Μάνατζερ.

Στην χώρα μας δυστυχώς χάθηκε η εμπιστοσύνη προς τα κέντρα λήψης αποφάσεων και συνεπώς προς τα άτομα/κόμματα τα οποία διοικούν διαχρονικά τον τόπο μας. Τρανταχτό παράδειγμα είναι η κατάδειξη όλων των δημοσκοπήσεων του μεγάλου ποσοστού αποχής. Αν υπήρχε ορθολογιστική και χρηστή διοίκηση δεν θα υπήρχε τόσο μεγάλο ποσοστό απαξίωσης και οι προοπτικές της Οικονομίας θα ήταν πολύ καλύτερες. Συνεπώς το μέλλον ανήκει στην εφαρμογή αποτελεσματικού και Ηθικού Μάνατζμεντ. Δυστυχώς στην χώρα μας τα φορτώσαμε όλα στον Υπουργό Οικονομικών. Το υπουργείο οικονομικών είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της επιτυχίας όπου η συνεισφορά του μπορεί να είναι πιο σημαντική από τα άλλα υπουργεία. Όμως αν δεν υπάρχει σύγκλιση όλων των υπουργίων δεν μπορεί να υπάρξει διαχρονική επιτυχία. Όπως και να προσεγγίσουμε ένα πρόβλημα τα πάντα καταλήγουν στον Μάνατζμεντ. Στο τέλος όλα κρίνονται πάντα από το αποτέλεσμα και ο καθένας μπορεί κρίνοντας την πορεία της χώρας μας να διαπιστώσει αν υπήρξε αποτελεσματικό Μάνατζμεντ ώστε να έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία των πολιτών. Γιατί πάντα στο τέλος της ημέρας τα «σπασμένα» θα τα πληρώσει ο απλός πολίτης.

Excellent Investment Opportunity in Land / Εξαιρετική Ευκαιρία Επένδυσης σε Γη

Psevdas Village

Plots from 550sq.m.  

Prices from €125,000

Characteristics: Excellent view in a very quiet area. Psevdas village is an ideal place to live; the Village is located in the center of Larnaca, Limassol and Nicosia.

Το χωριό Ψευδάς βρίσκετε σε ένα ειδυλλιακό τοπίο με δάσος από Πεύκα.  Τα οικόπεδα βρίσκονται σε πολύ καλή και πανοραμική θέα. Το χωριό είναι το σταυροδρόμι 3 Πόλεων, Λάρνακας, Λεμεσού και Λευκωσίας.

Πληροφορίες/Information  chioanou@cytanet.com.cy

Competitive Analysis and Strategy

“No business can do everything. Even if it has the money, it will never have enough good people. It has to set priorities. The worst thing to do is a little bit of everything. This makes sure that nothing is being accomplished. It is better to pick the wrong priority than none at all” Peter Drucker.

Peter Drucker stated effectively the rules and regulations of business game. No business can do everything, it has to set priorities, and the worst is to do a little bit of everything, which definitely will lead to failure.  All the actions must be based on effective strategy. From ancient years we heard about Great Alexander that he was a successful leader/strategos. The word strategy derived from the Greek word strategos, which means the leader of the Army.

Two critical questions arise:

1.      What is strategy? There are a number of definitions of strategy in the extant literature, but the classic definition is attributed to Alfred Chandler: “strategy is the determination of the basic long-term goals and objectives of an enterprise and the adoption of courses of action and the allocation of resources necessary for carrying out these goals”. A well-formulated strategy helps to marshal and allocate an organization’s resources into unique and viable posture based on its relative internal competencies and shortcomings, anticipated changes in the environment and contingent moves by intelligent opponents. 

2.      What is competitive analysis? Zahra and Chaples define competitive analysis as the process by which a company attempts to define and understand its industry, identify its competitors, determine the strengths and weaknesses of its rivals, and anticipate their moves. The analysis also offers management a forum where they can discuss and evaluate their assumptions about the organization’s capabilities, market position and competitors. It also helps them to select viable strategies that will strengthen the organization’s market position. Therefore, competitive analysis serves as the foundation for the process of strategy formulation in the organization.

Consequently, the effective strategy formulation and implementation must be based on effective analysis of competitive external and internal environments. May we can meet words in the modern business world such as competitive strategy, competitive advantage, sustainable competitive advantage, and competitive analysis. The above words dictate the contemporary business game, and how the game must be being played in order to help organizations to survive in the global arena.   

Keegan stated that today many companies are discovering that industry competition is changing from a purely domestic to a global phenomenon. Thus, competitive analysis must also be carried out on a global scale. Global marketers must also have an understanding of national sources of competitive advantage.

The “Concept Strategy” is very big and too complex. There is not an easy task; otherwise either company or organization will be failed. Michael Porter stated very effectively of how complicate is the above concept: Why Do Good Managers Set Bad Strategies? When Porter started out studying strategy, he believed most strategic errors were caused by external factors, such as consumer trends or technological change. “But I have come to the realization after 25 and 30 years that many, if not most, strategic errors come from within. The company does it to itself.

Bad strategy often stems from the way managers think about competition. Many companies set out to be the best in their industry, and then the best in every aspect of business, from marketing to supply chain to product development. The problem with that way of thinking is there is no best company in any industry. What is the best car? It depends on who is using it. It depends on what it’s being used for. It depends on the budget. Years ago, corporate strategy was considered a secret known only by top executives for fear competitors might use the information to their advantage, said Porter. Now it is important for every one in the organization to understand the strategy and align everything they do with that strategy every day. Openness and clarity even help when coping with competition. It is good for a competitor to know what the strategy is. The chances are better that the competitor will find something else to be unique at, instead of creating a zero-sum competition.

The business game is not a static topic, the environment changes dramatically in all over the world. Such changes includes, technological, political, economical and environmental. Consequently, the above changes affect the organizations and individuals. Thus, in order to survive and be competent it is necessary to adapt to those changes otherwise we will fail. Strategic continuity, in fact, should make an organization’s continual improvement more effective.

“Most of us fear change. Even when our minds say change is normal, our stomachs quiver at the prospect. But for strategists and managers today, there is no choice but to change”.

Segmentation, Targeting and Positioning

 Segmentation: Kotler stated “Don’t buy a market share. Figure out how to earn it”. The above phrase enclosed the importance of developing marketing strategies/process in regard to the processes of segmentation and targeting. The marketers would have to adopt in such a way marketing strategies/process that are necessary answering to the following critical questions:

·         How can a company identify the segments that make a market?

·         What criteria can a company use to choose the most attractive target markets?

According to Keegan  that market segmentation is the process of subdividing a market into distinct subsets of customers that behave in the same way or have similar needs. Consequently, the potential benefits of an organization in regard to the well-develop segmentation strategy are the following:

·         Strengthening its position in the market.

·         Operating more effectively.

·         Fighting its competitors.

·         Allowing building a greater degree of market knowledge sector and customer loyalty.

It is of paramount importance to indicate that today, global companies are likely to segment world markets according to one or more key criteria: geography, demographics, psychographics, behavioral characteristics, and benefits sought. The above dictates that marketers use several variables in order to plan and execute the optimal and ideal marketing strategy.

It can be concluded that market segmentation is an adaptive strategy/process that consists of the partition of the market with the scope of selecting one or more market segments which the organization can target through the development of specific marketing strategies/mixes that adapt to particular market needs. Moreover, an organization will be in a position to strengthen its market share and furthermore to maximize its profits for the benefit of its shareholders.

Targeting: Keegan stated that targeting is the act of evaluating and comparing the identified groups and then selecting one or more of them as the prospects with a higher potential. In addition to a solid understanding of the customer, analyses of the competitive environment and the company are instrumental to the task of target market selection. The objective is to select segments in such a way that the firm maximizes its profits. The key to target market selection is understanding differentiation. It involves collecting and comparing data on the company and its competitors to evaluate which is most likely to succeed serving each on the identified segments. The process starts by collecting data for each firm in five areas:

·         Ability to conceive and design.

·         Ability to produce (quality and quantity).

·         Ability to market.

·         Ability to finance.

·         Ability to manage / execute.

According to Keegan there are three basic criteria in regard to the success of targeting:

·         Current size of the segment.

·         Potential growth.

·         Competition and compatibility.

Furthermore, Keegan stated after evaluating the identified segments in terms of the above three criteria, there are three basic categories of targeting marketing strategies in regard to the selecting a global target market strategy:

·         Standardized marketing.

·         Concentrated marketing.

·         Differentiated marketing.

Positioning: Kotler stated “Don’t watch the product life cycle: Watched the market life cycle”. The above phrase enclosed the critical role of the market/consumers in relation to the international marketing strategies/process. Keegan stated that positioning is the location of your product in the mind of your customer. Thus it is essential to plan a way to reach the targets. To achieve this task, marketers use positioning. In today’s global market environment, many companies find it increasingly important to have a unified global positioning strategy. Thus the business game is being played of this era in the global arena. Giant corporations such as Coca-Cola and PepsiCo adopted global strategies in such a way to gain global market share with result to be a global leaders in their field of industries.

In developing the positioning objective it is of paramount to understand that “positioning is not what you do to the product, but what you do to the mind”. Understanding how the mind receives, stores, or rejects information will improve the chances of making the positioning objective coincide with actual positioning in the target audience.  Consequently, a good positioning statement answers the following three questions:

·         Who are the customers?

·         What is the set of needs that the product fulfils?

·         Why is the product the best option to satisfy those needs?

Understanding a Segmentation, Targeting and Positioning process is probably one of the most important processes of marketing strategies/process used by organizations. The role of effective marketer is to identify the differences and similarities of potential buyers at a national or global level in order to group them. Furthermore, critical role in regard to the success plays the variables used to develop segmentation schemes like, demographic, psychographic, and consumers’ behavior.  Finally, the last step is “What strategy decided to be pursued by organization?”, differentiated, undifferentiated, or concentrated strategy. The role of marketers is very critical to the success of an organization. We live in a fast changing environment, which everything changes. Socrates, an ancient Greek philosopher said “I can do anything to them; I can only make them thinking”. Thus the most important is to thinking critically.