Επανεκκίνηση της Εθνικής Οικονομίας, Επιστημονική προσέγγιση

Αγαπητοί αναγνώστες η συγγραφή αυτού του άρθρου είναι η αφορμή δηλώσεων από όλους τους εμπλεκόμενους, πολιτικούς, οικονομολόγους, τροϊκανούς και άλλους, όπου σε τελική ανάλυση ενταφίασαν την προοπτική ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας. Συμπέρασμα όλων είναι ότι με μαθηματική ακρίβεια θα υπάρξει ύφεση στα επόμενα δύο χρόνια. Μέσω μαθηματικών φόρμουλων κατέληξαν όλοι ότι θα αφαιρεθούν από την αγορά περίπου €500 εκ., συνεπώς θα υπάρξει συρρίκνωση σε θέσεις εργασίας, μισθών, μείωση βιοτικού επιπέδου και κατά συνέπεια αρνητικού ρυθμού ανάπτυξης. Κάποιοι έχουν διασπείρει θεληματικά ή όχι την μιζέρια στον εργατικό και επιχειρηματικό κόσμο. Παντού ακούς τη φράση από πλευράς εργαζομένων «είμαι ευχαριστημένος να έχω μια δουλειά φτάνει να παίρνω ένα μισθό» και «δεν υπάρχει ρευστό» από πλευράς επιχειρηματιών. Στην επιστήμη του Μάνατζμεντ είναι δίκοπο μαχαίρι για τον εργαζόμενο και τον επιχειρηματία η ψυχολογία της μιζέριας. Η τελική ανάλυση του αποτελέσματος είναι η υποπαραγωγικότητα. Αυτό κατέδειξαν παγκόσμιες και διαχρονικές μελέτες από κορυφαίους επιστήμονες. 

 Η χρήση μόνο μαθηματικών φόρμουλων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε Μυωπικό Μάνατζμεντ με καταστροφικές συνέπειες. Προκαλούμε οποιονδήποτε να μας υποδείξει ακαδημαϊκή μελέτη στο παγκόσμιο γίγνεσθαι όπου εφαρμόστηκε στρατηγική ανάκαμψης ή επανεκκίνησης οικονομίας στηριζόμενη μόνο σε μαθηματικούς και λογιστικούς αριθμούς ή δείκτες. Η Στρατηγική και κατ’ επέκταση τα Σχέδια Δράσης επιβάλλεται να συμπεριλαμβάνουν ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες από πολλαπλά πεδία όπως εισοδήματος, κόστους, ανάπτυξης, παραγωγικότητας, καινοτομίας, ανθρώπινου δυναμικού, και ανταγωνιστών  τουλάχιστον σε βάση των τελευταίων πέντε χρονών για να καταδειχθούν οι τάσεις ώστε να εντοπιστούν οι αιτίες και όχι οι αφορμές οι οποίες παραπλανούν.

Το πιο πάνω λογικό σενάριο της πιθανής ύφεσης θα είναι το αποτέλεσμα εφόσον δεν υπάρξει χάραξη στρατηγικού σχεδιασμού προς ανάκαμψη. Ένας έξυπνος Μάνατζερ μελετά σε συνεχές βάση το τι συμβαίνει στον κόσμο της οικονομίας ανά το παγκόσμιο και χαράσσει την αντίστοιχη στρατηγική. Για τον έξυπνο Μάνατζερ ο Στόχος είναι η Επανεκκίνηση της Οικονομίας. Τα κρίσιμα ερωτήματα είναι: Πως υλοποιείται? Με ποια Στρατηγική θα επανεκκίνηση η οικονομία? Ποιοί θα εκτελέσουν τα Σχέδια Δράσης? Πιο θα είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα? Οι Μάνατζερ Ηγέτες γεννιούνται και πλάθονται διαμέσου της επαγγελματικής και ακαδημαϊκής μόρφωσης. Εμείς έχουμε τέτοιους Μάνταζερ/Ηγέτες? Αν δεν έχουμε επιβάλλεται η πρόσληψη ξένων κορυφαίων προς υποστήριξη. Το Μέγα Κεφάλαιο Εθνική Οικονομία είναι πολύπλευρο και πολυσύνθετο γι’ αυτό και η ομάδα κρούσης πρέπει να είναι πολυσύνθετη και πολυθεματική. Αν βασιστούμε σε χάραξη στρατηγικής με γνώμονα το κομματικό χρώμα, τότε «Προγραμματιζόμαστε για να αποτύχουμε». Αυτό πετύχαμε ως χώρα στην τόσο σύντομη Ιστορία της.

Για να καταλάβει και ο απλός πολίτης ο οποίος δεν έχει γνώσεις διοίκησης, μάνατζμεντ, οικονομικών και λογιστικής θα αναφέρουμε κάποια παραδείγματα από την παγκόσμια οικονομία για να μην ακούγονται τα πιο πάνω ως ουτοπίες. Ο Παγκόσμιος κολοσσός Apple ο οποίος δραστηριοποιείται στον τομέα των ηλεκτρονικών εφαρμογών το 1997 είχε εισοδήματα $2 δισεκατομμύρια δολάρια και διαμέσου της συνεχής Επιχειρησιακής Στρατηγικής Μάρκετινγκ σε θέμα Καινοτομίας  το 2012 είχε εισοδήματα της τάξης των $540 δισεκατομμυρίων χωρίς μειώσεις κόστων και συγχωνεύσεων (πηγή Ernst & Young, Performance Preview 2012). 

Τι να αναφέρουμε για το Ιαπωνικό θαύμα όπου μετά τον όλεθρο της Φουκουσίμα οι απώλειες μετρούσαν σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ζημιές το 2011. Τα γεγονότα σήμερα καταδεικνύουν ρυθμό ανάπτυξης κατά τρίμηνα από 0,5% ως 1,7%. Ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης δεν προήλθε ως δια μαγείας αλλά διάμεσου προγραμματισμού και εκτέλεσης στρατηγικών σχεδίων σε πολυσύνθετη βάση. Η Ιαπωνία επένδυση στην Έρευνα & Ανάπτυξη (Research & Development) με διπλάσιο ποσοστό από το Ηνωμένο Βασίλειο, έχει το μεγαλύτερο ποσοστό Ερευνητών στον κόσμο σε αναλογία πληθυσμού μετατρέποντας της χώρα ως ελκυστικό προορισμό για ανάπτυξη νέων τεχνολογικών ιδεών και προϊόντων.  Δόθηκαν σημαντικά κίνητρα σε ξένους επενδυτές όπως φορολογικές πιστώσεις και μειώσεις, επιδοτήσεις, δημιουργίας και κατοχής πατέντων χωρίς χρονοτριβή και γραφειοκρατία, και ακόμα ειδικών διαδικασιών για να προσφέρουν άμεση βοήθεια σε ξένους επενδυτές (πηγή Economist 2012).

Συνεπώς με απλή γλώσσα στην επιστήμη του Μάνατζμεντ και της Διοίκησης, μια απλή στρατηγική κίνηση είναι να αντιγράψεις τον ανταγωνιστή σου εφόσον δεν έχεις καλύτερες ιδέες και να διαφοροποιηθείς ώστε να παραμείνεις ανταγωνιστικός. Η αντιγραφή μπορεί να είναι ο τρόπος σκέψης και οι στρατηγικές κινήσεις. Η Apple πέτυχε παγκόσμια θαύματα μέσω της Καινοτομίας, η Ιαπωνία πέτυχε παγκόσμια θαύματα μέσω των κινήτρων προσέλκυσης επενδύσεων, και Καινοτομίας στην Τεχνολογία. Μπορούμε να πετύχουμε και εμείς το θαύμα στην οικονομία γιατί έχουμε τα πλεονεκτήματα όπως την γεωστρατηγική θέση, την προοπτική του  φυσικού αερίου, τον καιρό (δεν έχουμε βαρυχειμωνιά) και το άρτια επιστημονικό προσωπικό σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομίας. Η πιο κρίσιμη ερώτηση είναι γιατί τότε αποτύχαμε και συνεχίζουμε να αποτυγχάνουμε? Η απάντηση είναι η Κουλτούρα η οποία μας διακατέχει, κουλτούρα κομματοκρατίας και κουμπαροκρατίας σε όλους τους τομείς, γι’ αυτό και πτωχεύσαμε. Ο Rowan Gibson, συγγραφέας σε θέματα Καινοτομίας ανάφερε την χαρακτηριστική φράση « Η Κουλτούρα τρώει την Στρατηγική σαν πρόγευμα / Culture eats strategy for breakfast». Συνεπώς τα πάντα ξεκινούν από την αλλαγή ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ. Αν υπάρχει η διάθεση και η Γνώση τότε το μέλλον μας προδιαγράφεται ευοίωνο διαφορετικά «ο σώθων εαυτών σωθείτο».

Η στρατηγική επανεκκίνησης της Εθνικής Οικονομίας πρέπει να διορθώσει τα πολύ υψηλά και στραγγαλιστικά επιτόκια όπου σκοτώνουν την ανταγωνιστικότητα, να δοθούν αποτελεσματικά κίνητρα σε ξένους επενδυτές ενέργεια που χρησιμοποιούν όλα τα κράτη, να μειωθεί η στραγγαλιστική γραφειοκρατία στον κυβερνητικό τομέα και να αξιοποιηθεί η δυναμική του φυσικού αερίου. Πραγματικά εκπληττόμαστε όταν ακούμε δηλώσεις από «ειδικούς» ότι το φυσικό αέριο πρέπει να διαφυλαχτεί για τις απόμενες γενιές. Όταν υπάρχει ευκαιρία ανάκαμψης είτε λέγετε φυσικό αέριο ή άλλης μορφής φυσικός πλούτος ποτέ δεν αφήνεις την ευκαιρία να ξεφύγει. Για να δώσουμε και την χρηματοοικονομική επιστημονική απάντηση γιατί πρέπει να χρησιμοποιηθεί το φυσικό αέριο όχι αύριο αλλά χθες, αναφέρουμε το Time Value of Money. Η καθαρή παρούσα αξία (net present value) ενός ευρώ σήμερα έχει περισσότερη αξία από ένα ευρώ του αύριο ή του μέλλοντος. Η τρόϊκα μας διόρθωσε σε μεγάλο βαθμό τις στρεβλώσεις στον δημόσιο τομέα. Μας άφησε την στρατηγική ανάκαμψης. Έχουμε το κότσια, την θέληση και την Κουλτούρα να την χαράξουμε και υλοποιήσουμε. Αναμένουμε ...

Εποχή Αμφισβήτησης των Πάντων

Πραγματικά μένουμε άφωνοι με τις τελευταίες δηλώσεις όλων των εμπλεκομένων στα πολιτικά δρώμενα. Βαρύγδουπες δηλώσεις όπως «….επιβάλλεται να μείνουμε ενωμένοι….», «…ο κυπριακός λαός ξεπέρασε την εισβολή και θα δείξει σθένος και τώρα …..» «.. να μην πυροβολούμε το τραπεζικό σύστημα …..» και πολλά άλλα κούφια λόγια στην κυπριακή και πολύ εύηχη γλώσσα μας «Λόγια του Τζιερεμέ». Στην γλώσσα του Μάνατζμεντ πάντα λέμε «keep to the point», δηλαδή προσήλωση στο ζητούμενο. Τι είναι το ζητούμενο? Εντοπισμός του προβλήματος στην Γένεση του, Τιμωρία των «πιθανών» Ενόχων και Στρατηγική ανάκαμψης. Οι αλληλοκατηγορίες δεν έχουν ουδεμία σημασία και είναι άνευ αντικειμένου στην παρούσα φάση, που καλείται να πληρώσει τα δισεκατομμύρια ζημιές ο άμοιρος κοσμάκης για άλλη μια φορά. Και όταν λέμε άμοιρο κοσμάκη εννοούμε τους πάντες, δηλαδή εργαζόμενους και μικρομεσαίους επιχειρηματίες, δηλαδή το 97% του πληθυσμού της χώρας μας. 

Ζούμε σε μια νέα τάξη πραγμάτων όπου τα πάντα αμφισβητούνται. Γιατί αμφισβητούνται? Γιατί τα κέντρα λήψης αποφάσεων μας οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση. Ο κάθε ένας μπορεί να κάνει μια μικρή αναδρομή και να σκεφτεί ποιοί διοικούσαν το τόπο. Όμως το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης το έχουν τα παρόντα κέντρα λήψης αποφάσεων. Να αναφέρουμε και έναν απλό παράδειγμα στην γλώσσα του Μάνατζμεντ για να  καταλάβει και ο απλός πολίτης ποιος ευθύνεται: όταν «κλέβει» ο αποθηκάριος σε έναν οργανισμό, δεν φταίει ο αποθηκάριος αλλά αυτός ο οποίος τον διοικούσε, δηλαδή ο προϊστάμενος ο οποίος ήταν ανίκανος να διοικήσει και να επιβάλει τάξη.

Καταρρακώθηκαν τα πάντα, όπως αξίες, θεσμοί, και χρηστή διοίκηση. Καταρρακώθηκαν λόγο της σήψης και της διαφθοράς που υπάρχει στον τόπο μας και ας μην το παραδεχόμαστε ανοιχτά. Είμαστε  μια γειτονιά  μιας μεγαλούπολης και οι πάντες γνωρίζουν. Όμως όλοι κώφευαν μέχρι που η βόμβα έσκασε όπως και στο τραγικό παράδειγμα της Ελλάδας. Είμαστε πιστό αντίγραφο «copy paste» στην γλώσσα των εγγλέζων. Όλοι μας κοροϊδεύουν και περιγελούν με την τόση ανικανότητα, γιατί για να πτωχεύσει μια χώρα και να έχει τραγικούς αρνητικούς δείκτες σχεδόν σε όλη την οικονομία πράγματι χρειάζεται αυτοχειρία. Για όσους μπορεί να μας κατηγορήσουν εκ των υστέρων ότι μιλούμε εκ τους ασφαλούς, απλώς αναφέρουμε ότι εδώ και τέσσερα χρόνια προειδοποιούσαμε με αρθρογραφία για την πιθανή πτώχευση, όμως φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Προειδοποίησαν και οι ακαδημαϊκοί, έγιναν  σεμινάρια και διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Κύπρου πριν τρία χρόνια, όμως ποιος τους άκουσε? Αυτό υποδηλεί ότι δεν μάθαμε να ακούμε και την αντίθετη άποψη έστω και στην χειρότερη περίπτωση λανθασμένη. 

Για χάρη της αρθρογραφίας απλώς αναφέρουμε ότι κάθε εποχή είναι ξεχωριστή και δεν μπορεί να γίνεται σύγκριση γιατί οι παράμετροι είναι διαφορετικοί. Απλώς η Ιστορία έπρεπε να μας διδάξει, γεγονός όπου αποδείχτηκε ότι δεν έχουμε την Κουλτούρα να διδασκόμαστε και να μαθαίνουμε μέσα από τα όποια λάθη ή είμαστε ανεπαρκής. Είμαστε έτη φωτός πίσω από τον πραγματικό κόσμο της Διοίκησης γιατί δεν υπάρχει ξεκάθαρο Όραμα (vision), Αποστολή (mission statement) και Στρατηγική (strategy). Τα πάντα χρειάζονται εκ βάθρων αλλαγές αν θέλουμε να επιβιώσουμε γι΄αυτό «Αν δεν Προγραμματίζεσαι, Προγραμματίζεσαι για να Αποτύχεις!!!». Δυστυχώς προγραμματίστηκαν για να αποτύχουν, όπου τα χειρότερα έπονται γιατί δεν υπάρχει ούτε ένα απλό στρατηγικό πλάνο προς εκτέλεση. Ακούμε μόνο φορολογικούς μαθηματικούς αριθμούς, πόσες φορές οι χρησιμοποιούντες έπεσαν έξω με την χρήση μόνο φορολογικών μαθηματικών αριθμών? Αυτό ονομάζεται στην γλώσσα του Μάνατζμεντ «Μυωπικό Μάνατζμεντ». Ο τόπος χρειάζεται πολυθεματικές ομάδες τεχνοκρατών επιστημόνων μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες για να οδηγήσουν την χώρα σε ομαλή έξοδο από την κρίση. Την χώρα διοίκησαν τόσα χρόνια πολιτικοί, και τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Ας την διοικήσουν και τεχνοκράτες επιστήμονες. Έχουμε την Κουλτούρα να το αποδεχτούμε? Ο πολίτης έχει κρίση και ας κρίνει.

Οικονομικά Εγκλήματα

Αγαπητοί αναγνώστες θα προσπαθήσουμε διαμέσου επιστημονικής προσέγγισης να αποτυπώσουμε τι εστί οικονομικό έγκλημα  όπου είναι το πιο επίκαιρο έγκλημα ανά τον κόσμο και πιο άμεσα για την μικρή μας χώρα. Τα οικονομικά εγκλήματα διαπράττονται σε εταιρείες, οργανισμούς και κράτη. Οι επιστημονικές έρευνες κατέδειξαν ότι τα οικονομικά εγκλήματα διαπράττονται από άτομα τα οποία είναι υπεράνω πάσης υποψίας. Συνεπώς αυτό το γεγονός καταδεικνύει ότι διαπράττονται από άτομα τα οποία είναι άρτια καταρτισμένα σε γνώση και τεχνική. Η τρομερή εξέλιξη της τεχνολογίας κατέστησε δύσκολη την  ανίχνευση έγκαιρα λόγω του ότι είναι πολύπλοκα. Δεν είναι τυχαίο ότι «βάπτισαν» το οικονομικό έγκλημα, ως έγκλημα «λευκού κολάρου» από καλοντυμένους και «ηθικούς μάνατζερ».

Τι είναι οικονομικό έγκλημα? Είναι ενσυνείδητη πράξη ενός ατόμου ή ομάδας ατόμων να αποσπάσουν οικονομικό όφελος δια ψευδών και ανήθικών πρακτικών μεθόδων. Για να καταδείξουμε την σύγχρονη γάγγραινα του κόστους των οικονομικών εγκλημάτων, αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τους Καπαρδή και Τσολάκη (Οικονομικά Εγκλήματα στις Επιχειρήσεις, 2011) το ετήσιο κόστος στις ΗΠΑ αναφορικά με την επαγγελματική απάτη ανέρχεται σε 669 δις ευρώ. Συνεπώς σε Εθνικό και Παγκόσμιο επίπεδο το πρόβλημα έχει τραγικές και επικίνδυνες διαστάσεις. 

Η ανάλυση σε βάθος των οικονομικών εγκλημάτων δεν μπορεί να αποτυπωθεί ούτε σε ένα άρθρο ούτε σε μια επαγγελματική μελέτη. Ένας επαγγελματίας ερευνητής για να καταδείξει την γενικοποίσηση των αιτιών χρειάζεται χρόνια μελέτης και συλλογής πληροφοριών από τις Εθνικές Υπηρεσίες των διαφόρων κρατών σε παγκόσμια κλίμακα. Όταν εφαρμόζονται οι Χρηστοί Κανόνες Διοίκησης και οι επιστημονικές αναλύσεις σε Λογιστικά και Χρηματοοικονομικά μοντέλα τα οποία είναι συνδεδεμένα με νόμους και κώδικες τότε τα οικονομικά εγκλήματα μπορούν να μειωθούν σε μεγάλο βαθμό. Τέτοια μοντέλα είναι οι Λογιστικοί Δείκτες (Αccounting Ratios), Οριζόντιες και Κάθετες αναλύσεις σε διαχρονική βάση (Horizontal & Vertical trend analysis), Απόδοση της Επένδυσης (Return on Iinvestment), Ανάλυση Ρίσκου (Risk Analysis), Κόστος Κεφαλαίου (Cost of Capital), Καθαρή Παρούσα Αξία (NPV), Προεξοφλητική Ταμειακή Ροή (DCF), Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (IAS & IFRS), Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα (IAS), Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης (Corporate Governance)  όπως και πολλά άλλα Μοντέλα και Πρότυπα σε ποιοτική και ποσοτική ανάλυση. Υπάρχουν όλα τα επιστημονικά μοντέλα ανάλυσης και εντόπισης πιθανών στρεβλώσεων που οδηγούν σε οικονομικά εγκλήματα. Γι’ αυτό και στις μεγάλες εταιρείες / οργανισμούς υπάρχουν Τμήματα Εσωτερικού Ελέγχου. Κρίσιμο ερώτημα για οποιονδήποτε: Γιατί αποτυγχάνουν τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου να εντοπίσουν τις απάτες πριν έρθει ο όλεθρος και η καταστροφή ενός μεγάλου οργανισμού ή κράτους? Τεράστιοι οργανισμοί εξαφανίστηκαν από τον χάρτη των επιχειρήσεων όπως η WorlCom, Parmalat, Enron, και Lehman Brothers με δισεκατομμύρια ευρώ/δολάρια κεφαλαιοποίηση. Κράτη οδηγήθηκαν σε πτώχευση όπως η Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισλανδία και Ουγγαρία όπου αναγκάστηκαν να αναζητήσουν στήριξη από ΔΝΤ και Ε.Ε.

Για την επιτυχή εφαρμογή οποιουδήποτε επιστημονικού μοντέλου διοίκησης και εκτέλεσης στρατηγικής χρειάζεται η καλλιέργεια Ηθικής Κουλτούρας. Αν η διοίκηση εκτελείται από ανήθικους και διεφθαρμένους μάνατζερ τότε όλα είναι καταδικασμένα σε αποτυχία. Η Κουλτούρα δεν αλλάζει από την μια μέρα στην άλλη και ούτε σε ένα χρόνο. Χρειάζεται χάραξη Εθνικής Στρατηγικής σε διαχρονικό επίπεδο με εκτελεστές και επιμορφωτές άρτια καταρτισμένα ακαδημαϊκά και επαγγελματικά άτομα. Η Κουλτούρα εκφράζεται με τις Αξίες, τις Πράξεις, το πώς Ντυνόμαστε, και το πώς Συμπεριφερόμαστε (με ηθική και ευγένεια). Ως απλό παράδειγμα της σάπιας Κουλτούρας που μας διακατέχει προτρέπουμε οποιονδήποτε να διαβάσει τις εκάστοτε εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας. Λαός ο οποίος δεν διεκδικεί τα δικαιώματα του, δεν διαμαρτύρεται για τα κακώς έχοντα και παρακολουθεί να πράττονται εγκλήματα με απάθεια δεν έχει μέλλον, γι’αυτό  «Αν δεν Προγραμματίζεσαι, Προγραμματίζεσαι για να αποτύχεις».  Ως Κράτος τόσα χρόνια Προγραμματιζόμασταν για να αποτύχουμε. Συνεπώς η επαναχάραξη νέας Στρατηγικής είναι μονόδρομος για όλη την κοινωνία των πολιτών. 

Υστερόγραφο: Πριν περίπου ένα χρόνο περίπου δώσαμε τον τίτλο σε αρθογραφία «Έγκλημα κατά των πολιτών η πτώχευση μιας χώρας». Δυστυχώς επαληθευτήκαμε.