Ο απλός πολίτης βομβαρδίζεται με λέξεις όπως Οικονομική Κρίση, Κρίση Χρέους, Δημοσιονομικό Έλλειμμα, Ανισοσκελές Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, Μείωση Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος (ΑΕΠ) και άλλες οικονομικές έννοιες που ίσως για πρώτη φορά να τις άκουσε στην ζωή του. Σίγουρα όσοι δεν έχουν ακαδημαϊκή κατάρτιση στο αντικείμενο των οικονομικών ή λογιστικής να φαντάζουν ως παράξενες έννοιες και δυσκολονόητες. Οι πιο πάνω έννοιες/ορολογίες είναι αποτέλεσμα πράξεων των βασικών «Παιχτών» της Οικονομίας.
Οι βασικοί «Παίχτες» της Οικονομίας είναι η Κυβέρνηση, η Κεντρική Τράπεζα, τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα και οι Επιχειρηματίες. Αυτή είναι η Ιεραρχία σε κάθετη μορφή. Ο κάθε «Παίχτης» έχει να επιτελέσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον τομέα Οικονομία και αν υπάρξει αδύνατος κρίκος στην λειτουργία της ιεραρχία τότε πιθανών να αποτελέσει και αιτία Οικονομικής Κρίσης. Συνεπώς ο ρόλος της Κυβέρνησης είναι να θεσμοθετεί με Πολιτική και Κανόνες ώστε το τραπεζικό σύστημα να λειτουργεί με διαφάνεια και να υπηρετεί τον πολίτη. Ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας είναι να επιβλέπει ώστε να εφαρμόζονται οι Θεσμοί, Πολιτική και Κανόνες που πρέπει να διέπει ένα υγιές Τραπεζικό Σύστημα. Τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα πρέπει αυστηρώς να εφαρμόζουν τους Θεσμούς, Κανόνες και Πολιτική και περαιτέρω διαμέσου του Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης να υπηρετούν τα συμφέροντα των Μετόχων των, όμως και την Κοινωνία των Πολιτών. Οι επιχειρηματίες πρέπει να τηρούν πιστά τους όρους δανειοδοτήσεων των ώστε να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεων των.
Οι Οικονομικές κρίσεις έρχονται στην επιφάνεια για πολλούς λόγους όπως: αδυναμία Κυβερνώντων και Εποπτικών Αρχών να θεσμοθετήσουν Κανόνες και Πολιτική με αποτελεσματικότητα, αδυναμία της Κεντρικής Τράπεζας να ελέγξει και επιβάλει τους θεσμοθετημένους Κανόνες και Πολιτική, εκμετάλλευση των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων αδυναμιών τους Συστήματος σε θέματα Κανόνων και Πολιτικής, και αδυναμία Επιχειρηματιών να τηρήσουν τους όρους δανεισμού.
Οι πιο πάνω ενέργειες και γεγονότα είναι πιθανές αιτίες για οικονομικές κρίσεις. Συνεπώς όταν ένας από τους βασικούς «Παίχτες» είναι αδύνατος κρίκος τότε μπορεί να συμπαρασύρει ένα ολόκληρο οικονομικό οικοδόμημα το οποίο κτίστηκε μέσα από δεκαετίες. Απλώς να αναφέρουμε ένα παράδειγμα για τον κάθε «Παίχτη»: Κυβέρνηση – αδυναμία στον εκσυγχρονισμό των Θεσμών, Κανόνων και Πολιτικής. Το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου το οποίο στιγμάτισε την κοινωνία των πολιτών με αποτέλεσμα την απώλεια ενός τεράστιου ποσού, ακούστηκαν απώλειες μερικών δισεκατομμυρίων λιρών γιατί κάποιοι επιτήδειοι εκμεταλλεύτηκαν την «τρύπα» του συστήματος. Κεντρική Τράπεζα – αποτυχία στην επίβλεψη της λειτουργίας των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων. Αν υπήρχε αποτελεσματική επίβλεψη δεν θα υπήρχε τόσο σοβαρό πρόβλημα με συνεχείς υποβαθμίσεις. Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα – αμφίβολες επενδύσεις χωρίς τεκμηριωμένες μελέτες οδηγούν σε απώλεια κεφαλαίων και οδηγούν τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα σε ανεπάρκεια ρευστότητας. Αποτέλεσμα της απώλεια είναι να μετακιλυστεί το κόστος στους επιχειρηματίες με συνέπεια να μειώνεται η ανταγωνιστικότητα των, λόγω αυξημένου κόστους δανεισμού. Παράδειγμα οι επενδύσεις σε Ελληνικά Ομόλογα όπου η Ελληνική Οικονομία δεν ήταν το Ευρωπαϊκό θαύμα για να επενδυθούν τόσα δισεκατομμύρια ευρώ. Επιχειρηματίες – στην χώρα μας παρεξηγήθηκε η λέξη «επιχειρηματίας». Όποιος είχε ένα χωράφι έκανε και τον «developer», έκτιζε μια πολυκατοικία όπου νόμιζε ότι θα έβγαζε στου «χαμού τον κόσμο» μισό εκατομμύριο ευρώ κέρδος. Δανειζόταν 1 εκατομμύριο ως κόστος του κτηρίου και στο τέλος όλοι έμειναν καταχρεωμένοι με τραγικές συνέπειες. Ο Επιχειρηματίας, το «Ε» με κεφαλαίο, θα κάνει έρευνα αγοράς για το προϊόν, θα υπολογίσει το κόστος κεφαλαίου/δανεισμού και θα υπολογίσει το ρίσκο σε πιθανή περίπτωση αποτυχίας να μην φέρει την εταιρεία του στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης. Ευθύνη φέρουν και οι τραπεζίτες γιατί δάνειζαν απλόχερα χωρίς να έχουν μελέτες από τους πελάτες των για την βιωσιμότητα των έργων. Η Γαλλική Τράπεζα Societe Generale το 2004 είχε χαρακτηρίσει την Κυπριακή Αγορά ως ρίσκο μεγάλου μεγέθους σε θέματα χρηματοδότησης στον τομέα των ακινήτων. Διερωτόμαστε πως χάθηκε το ρευστό/χρήμα από την αγορά. Η απάντηση είναι ότι επενδύθηκαν δισεκατομμύρια, σε χιλιάδες κτίρια τα οποία είναι κενά, και είτε είναι προς πώληση ή ενοικίαση χωρίς να προσδίδουν καμία αξία (non value activities). Στην γλώσσα του Μάνατζμεντ ο έξυπνος Μάνατζερ μελετά τις παγκόσμιες τάσεις και το συνεχές μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Το ίδιο πάθημα έπαθε και η Ισπανία πριν από εμάς. Εμείς όμως που ήμασταν? Ζούσαμε στον Κόσμο μας νομιζόμενοι ότι όλοι θα γίνουμε πολυεκατομμυριούχοι. Τα λάθη όμως πληρώνονται ακριβά.
Το Κεφάλαιο Οικονομία είναι τεράστιο και δεν μπορεί να ρυθμιστεί χωρίς την συνύπαρξη, συμπόρευση με κοινό όραμα όλων των εμπλεκομένων. Εύκολα μπορεί να αναλογιστεί κανείς το τεράστιο έργο του Υπουργού Οικονομικών, όποια και να είναι η κυβέρνηση. Γι΄αυτό το Υπουργείο Οικονομικών έπρεπε να είχε έναν επιτελείο ως «δεξαμενή σκέψεων» με συμμετοχή κορυφαίων τεχνοκρατών από όλους τους εμπλεκόμενους «Παίχτες» σε θέματα Οικονομίας. Πολύ δύσκολο εγχείρημα όχι όμως ακατόρθωτο αν υπήρχε η κατάλληλη Κουλτούρα. Η Εθνική Οικονομία δεν είναι πολιτική και παιχνίδι στα χέρια των εκάστοτε κυβερνώντων/αντιπολίτευσης αλλά αφορά την Κοινωνία των Πολιτών στο σύνολο της ανεξαρτήτως πολιτικού κόμματος. Θα επαναλάβουμε ακόμα μια φορά ότι στην Επιστήμη του Μάνατζμεντ υπάρχουν όλοι οι μηχανισμοί για πρόληψη φτάνει να υπάρχει Βούληση, Στρατηγική και Αγάπη για τον τόπο. Θα τελειώσω αυτό το άρθρο με την χαρακτηριστική φράση του Μέγα Έλληνα Φιλόσοφου Σωκράτη «Δεν μπορώ να τους διδάξω τίποτα άλλο, παρά να έχουν Κριτική Σκέψη».
